Αυτόν τον προκλητικό και ειρωνικό χαιρετισμό απηύθυνε στον Ιησού ο Ιούδας, την νύκτα της προδοσίας, παραδίδοντας Αυτόν στα όργανα της τότε κατεστημένης θρησκευτικής και πολιτικής ηγεσίας των Εβραίων.
Ταυτόχρονα, έδωσε και το «σύσσημον» (σημείο) της ύπουλης ενεργείας, το φίλημα, για να επισφραγίσει την επαίσχυντη πράξη κατά του Διδασκάλου του. Τα της προδοσίας επιμέρους γεγονότα διασώζουν οι ιεροί Ευαγγελισταί και είναι λίγο-πολύ γνωστά.
Τη χρονική εκείνη περίοδο οι Εβραίοι προετοιμάζονταν για την εορτήν των αζύμων, το Πάσχα. Ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές να ετοιμάσουν το Δείπνο. Ενώ δε οι ένδεκα ασχολούνταν με τα του Δείπνου, ο Ιούδας «απήλθε» (πήγε μόνος του) στους αρχιερείς με σκοπόν να τον παραδώση: «Τι μοι θέλετε δούναι και εγώ παραδώσω αυτόν; Οι δε έστησαν αυτώ τριάκοντα αργύρια». (Ματθ.κστ´ 15). Καί, σχολιάζει σχετικά ο ιερός Χρυσόστομος· «...Πορευθείς ου μετακληθείς (προσκληθείς) υπό των αρχιερέων, ουκ αναγκασθείς, ουδέ βιασθείς αλλά αυτός αφ᾿ εαυτού και οίκοθεν έτεκεν τον δόλον και την γνώμην εξήγαγεν ταύτην, ουδένα έχων σύμβουλον της πονηρίας ταύτης» (Λόγος α´ εις την προδοσίαν του Ιούδα). Στην συνέχεια παρατίθεται το Δείπνον της Ευχαριστίας (Ο λεγόμενος Μυστικός Δείπνος), στον οποίο μετέχουν ο Κύριος και οι δώδεκα μαθητές. «Εσθιόντων αυτών, γράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, λέγει ο Ιησούς: εις εξ υμών παραδώσει με» (Ματθ. κστ´ 21). Ο λόγος προκαλεί ταραχή και προβληματισμό. Οι μαθηταί διερωτώνται μεταξύ των: «Μήτι εγώ ειμί Κύριε;» και ο Ιησούς:«Εκείνος εστί, ω (στον οποίο) εγώ βάψας το ψωμίον και επιδώσω. Καί εμβάψας το ψωμίον δίδωσιν Ιούδα...». Μετά ταύτα ολοκληρούται το Δείπνο, ακολουθεί η έξοδος και η προσευχή εις το όρος των Ελαιών και η αγωνία της Γεθσημανή.
Ενώ δε ο Ιησούς ήταν με τους ένδεκα μαθητές, παρουσιάζεται ο Ιούδας και «μετ᾿ αυτού όχλος πολύς μετά μαχαιρών και ξύλων....», έχοντας προδηλώσει στους συνεργούς τον τρόπον της προδοσίας και παραδόσεως: «...Ον αν φιλήσω αυτός εστί, κρατήσατε αυτόν...». Πλησιάζει στην συνέχεια τον Ιησούν και λέγει: «Χαίρε ραββί και κατεφίλησεν αυτόν...».
«...Καλείς διδάσκαλον, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, μη ων μαθητής...τι σημείον της προδοσίας ποιείς της ειρήνης το σύμβολον, οίδα τις σου του δολερού φιλήματος υπέδειξε την οδόν· ο διάβολος της περιπτύξεως ταύτης τον τρόπον υπέθετό σοι, συ δε κακώ συμβούλω πεισθείς εκείνου το βούλημα πληροίς (εκτελείς)».
Καί ο Ιησούς: «Εταίρε, εφ᾿ ω πάρει» (φίλε, πράξε ο, τι έχεις σχεδιάσει). Σχολιάζοντας ο ιερός Χρυσόστομος τον λόγον τούτον, παρατηρεί: «Πλήρωσον τας κακάς συνθήκας, ας προς τους Φαρισαίους πεποίησαι· συντέλεσον το γραμματείον της πράξεως...κτήσαι μετά του γλωσσοκόμου (ταμείου) και το της αδικίας βαλάντιον, υποχώρησον τω ληστή μέλλοντι διά της ομολογίας λαμβάνειν την τάξιν, ην σοι διά προδοσίας απώλεσας» (Ομιλία γ´ εις την προδοσίαν του Ιούδα).
Ακολουθεί μετά ταύτα η σύλληψη και η προσαγωγή στους αρχιερείς και τα γνωστά γεγονότα του Πάθους.
Το πρόβλημα της προδοσίας και το πρόσωπο του Ιούδα απησχόλησε ιδιαιτέρως τους Πατέρας της Εκκλησίας και τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Όλοι προσπαθούν να εξηγήσουν ποιό ήταν το κίνητρο της πράξεώς του. Πολλά εγράφησαν και ειπώθησαν.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης σημειώνει στο Ευαγγέλιό του ότι ο Ιούδας, «κλέπτης ην» (Ιωαν.ιβ´ 6). Τι σημαίνει η παρατήρηση αυτή; Μήπως ο Ιούδας αφαιρούσε χρήματα από το ταμείο των μαθητών; Ο ιερός Χρυσόστομος δέχεται ότι ο Ιούδας «ηγάπησεν μάλλον τον χρυσόν η τον Χριστόν και γέγονε περί τους μισθωσαμένους εύνους τε και πιστός». (Ομιλία γ´ εις την προδοσίαν του Ιούδα). Πυρώθηκε, συμπληρώνει, από το πάθος της φιλαργυρίας «το δεινόν τούτο θηρίον και κοινόν της οικουμένης εχθρόν» και ενώ καθημερινά «συνήν εκείνω», συναναστρεφόταν δηλαδή τον Ιησού παρά του οποίου «επαιδεύετο δι᾿ έργων, διά λόγων, μη χρυσίον έχειν και όμως ουκ εσωφρονίσθη». Καί όχι μόνον τούτο, παρ᾿ ότι είδε τον Ιησούν να διαφεύγει πολλάκις την σύλληψη και να έχει δώσει πολλές αποδείξεις της θεότητος και της δυνάμεώς του, όμως δεν απομακρύνθηκε «από την πονηράν εκείνην έννοιαν».
Ο Χριστός, συνεχίζει ο ιερός Πατήρ, «προήδει το αδιόρθωτον του προδότου, αλλ᾿ ουκ επαύσατο νουθετών». Ακόμη, συγκατετέθη να τον καλέσει στο Δείπνο και «εν τω καιρώ της προδοσίας και φιλήσαι αυτόν κατεδέξατο». Αλλά κανένα αποτέλεσμα.
Αντιθέτως, ο Ιούδας παρότι «συνών τω Χριστώ και σημεία εργασάμενος και τοσαύτας απολαύσας διδασκαλίας, επειδή μη απαλαγείς του νοσήματος εις τοσούτον κατηνέχθη βάραθρον». Καί όχι μόνο. Εγκαταλείπει τον Ιησού και τους ένδεκα συμμαθητές του και μεταβαίνει στους αρχιερείς μετά των οποίων «συμβόλαια σατανικά ποιήσας και αργυρίου συνθέμενος λαμβάνειν» μεθοδεύει την παράδοση του Διδασκάλου του.
Βεβαίως οποιαδήποτε προσπάθεια δικαιολογήσεως της πράξεως η άλλοι λόγοι και αν προβληθούν, δεν δικαιώνουν τον δράστη, δεδομένου ότι ο Ιησούς δεν ήταν αρχηγός μιάς συμμορίας, μιάς σέκτας θα λέγαμε, αλλά ο κατεξοχήν διδάσκαλος της αγάπης που διεκήρυττε την αγάπην ακόμη και προς τους εχθρούς πράγμα ασυνήθιστο και ακατανόητο για την εποχή Του, «ος διήλθεν ευεργετών και ιώμενος πάντας» (Πράξεις Αποστόλων 10,38) και, «ος αμαρτίαν ουκ εποίησεν ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού» (Α´ Πέτρου β´ 22).
Μεγάλη Πέμπτη, τρέχουσα χρονολογία, δύο χιλιάδες ... Ο Ιησούς προδομένος και ταπεινωμένος στέκει μόνος μπροστά στο κριτήριο (δικαστήριο) των ισχυρών της γης. Θρησκευτικών και πολιτικών. Πως; Στο πρόσωπο των αδικουμένων, των σκλάβων, των φυλακισμένων, των εν πολέμοις όντων, των ασθενών, των εμπεριστάτων, των αδυνάτων, των πενήτων. Γι᾿ αυτούς μία ελπίς υπάρχει: Το έλεος του Θεού και η φιλανθρωπία των ολίγων.
Ταυτόχρονα, έδωσε και το «σύσσημον» (σημείο) της ύπουλης ενεργείας, το φίλημα, για να επισφραγίσει την επαίσχυντη πράξη κατά του Διδασκάλου του. Τα της προδοσίας επιμέρους γεγονότα διασώζουν οι ιεροί Ευαγγελισταί και είναι λίγο-πολύ γνωστά.Τη χρονική εκείνη περίοδο οι Εβραίοι προετοιμάζονταν για την εορτήν των αζύμων, το Πάσχα. Ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές να ετοιμάσουν το Δείπνο. Ενώ δε οι ένδεκα ασχολούνταν με τα του Δείπνου, ο Ιούδας «απήλθε» (πήγε μόνος του) στους αρχιερείς με σκοπόν να τον παραδώση: «Τι μοι θέλετε δούναι και εγώ παραδώσω αυτόν; Οι δε έστησαν αυτώ τριάκοντα αργύρια». (Ματθ.κστ´ 15). Καί, σχολιάζει σχετικά ο ιερός Χρυσόστομος· «...Πορευθείς ου μετακληθείς (προσκληθείς) υπό των αρχιερέων, ουκ αναγκασθείς, ουδέ βιασθείς αλλά αυτός αφ᾿ εαυτού και οίκοθεν έτεκεν τον δόλον και την γνώμην εξήγαγεν ταύτην, ουδένα έχων σύμβουλον της πονηρίας ταύτης» (Λόγος α´ εις την προδοσίαν του Ιούδα). Στην συνέχεια παρατίθεται το Δείπνον της Ευχαριστίας (Ο λεγόμενος Μυστικός Δείπνος), στον οποίο μετέχουν ο Κύριος και οι δώδεκα μαθητές. «Εσθιόντων αυτών, γράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, λέγει ο Ιησούς: εις εξ υμών παραδώσει με» (Ματθ. κστ´ 21). Ο λόγος προκαλεί ταραχή και προβληματισμό. Οι μαθηταί διερωτώνται μεταξύ των: «Μήτι εγώ ειμί Κύριε;» και ο Ιησούς:«Εκείνος εστί, ω (στον οποίο) εγώ βάψας το ψωμίον και επιδώσω. Καί εμβάψας το ψωμίον δίδωσιν Ιούδα...». Μετά ταύτα ολοκληρούται το Δείπνο, ακολουθεί η έξοδος και η προσευχή εις το όρος των Ελαιών και η αγωνία της Γεθσημανή.
Ενώ δε ο Ιησούς ήταν με τους ένδεκα μαθητές, παρουσιάζεται ο Ιούδας και «μετ᾿ αυτού όχλος πολύς μετά μαχαιρών και ξύλων....», έχοντας προδηλώσει στους συνεργούς τον τρόπον της προδοσίας και παραδόσεως: «...Ον αν φιλήσω αυτός εστί, κρατήσατε αυτόν...». Πλησιάζει στην συνέχεια τον Ιησούν και λέγει: «Χαίρε ραββί και κατεφίλησεν αυτόν...».
«...Καλείς διδάσκαλον, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, μη ων μαθητής...τι σημείον της προδοσίας ποιείς της ειρήνης το σύμβολον, οίδα τις σου του δολερού φιλήματος υπέδειξε την οδόν· ο διάβολος της περιπτύξεως ταύτης τον τρόπον υπέθετό σοι, συ δε κακώ συμβούλω πεισθείς εκείνου το βούλημα πληροίς (εκτελείς)».
Καί ο Ιησούς: «Εταίρε, εφ᾿ ω πάρει» (φίλε, πράξε ο, τι έχεις σχεδιάσει). Σχολιάζοντας ο ιερός Χρυσόστομος τον λόγον τούτον, παρατηρεί: «Πλήρωσον τας κακάς συνθήκας, ας προς τους Φαρισαίους πεποίησαι· συντέλεσον το γραμματείον της πράξεως...κτήσαι μετά του γλωσσοκόμου (ταμείου) και το της αδικίας βαλάντιον, υποχώρησον τω ληστή μέλλοντι διά της ομολογίας λαμβάνειν την τάξιν, ην σοι διά προδοσίας απώλεσας» (Ομιλία γ´ εις την προδοσίαν του Ιούδα).
Ακολουθεί μετά ταύτα η σύλληψη και η προσαγωγή στους αρχιερείς και τα γνωστά γεγονότα του Πάθους.Το πρόβλημα της προδοσίας και το πρόσωπο του Ιούδα απησχόλησε ιδιαιτέρως τους Πατέρας της Εκκλησίας και τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Όλοι προσπαθούν να εξηγήσουν ποιό ήταν το κίνητρο της πράξεώς του. Πολλά εγράφησαν και ειπώθησαν.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης σημειώνει στο Ευαγγέλιό του ότι ο Ιούδας, «κλέπτης ην» (Ιωαν.ιβ´ 6). Τι σημαίνει η παρατήρηση αυτή; Μήπως ο Ιούδας αφαιρούσε χρήματα από το ταμείο των μαθητών; Ο ιερός Χρυσόστομος δέχεται ότι ο Ιούδας «ηγάπησεν μάλλον τον χρυσόν η τον Χριστόν και γέγονε περί τους μισθωσαμένους εύνους τε και πιστός». (Ομιλία γ´ εις την προδοσίαν του Ιούδα). Πυρώθηκε, συμπληρώνει, από το πάθος της φιλαργυρίας «το δεινόν τούτο θηρίον και κοινόν της οικουμένης εχθρόν» και ενώ καθημερινά «συνήν εκείνω», συναναστρεφόταν δηλαδή τον Ιησού παρά του οποίου «επαιδεύετο δι᾿ έργων, διά λόγων, μη χρυσίον έχειν και όμως ουκ εσωφρονίσθη». Καί όχι μόνον τούτο, παρ᾿ ότι είδε τον Ιησούν να διαφεύγει πολλάκις την σύλληψη και να έχει δώσει πολλές αποδείξεις της θεότητος και της δυνάμεώς του, όμως δεν απομακρύνθηκε «από την πονηράν εκείνην έννοιαν».
Ο Χριστός, συνεχίζει ο ιερός Πατήρ, «προήδει το αδιόρθωτον του προδότου, αλλ᾿ ουκ επαύσατο νουθετών». Ακόμη, συγκατετέθη να τον καλέσει στο Δείπνο και «εν τω καιρώ της προδοσίας και φιλήσαι αυτόν κατεδέξατο». Αλλά κανένα αποτέλεσμα.
Αντιθέτως, ο Ιούδας παρότι «συνών τω Χριστώ και σημεία εργασάμενος και τοσαύτας απολαύσας διδασκαλίας, επειδή μη απαλαγείς του νοσήματος εις τοσούτον κατηνέχθη βάραθρον». Καί όχι μόνο. Εγκαταλείπει τον Ιησού και τους ένδεκα συμμαθητές του και μεταβαίνει στους αρχιερείς μετά των οποίων «συμβόλαια σατανικά ποιήσας και αργυρίου συνθέμενος λαμβάνειν» μεθοδεύει την παράδοση του Διδασκάλου του.
Βεβαίως οποιαδήποτε προσπάθεια δικαιολογήσεως της πράξεως η άλλοι λόγοι και αν προβληθούν, δεν δικαιώνουν τον δράστη, δεδομένου ότι ο Ιησούς δεν ήταν αρχηγός μιάς συμμορίας, μιάς σέκτας θα λέγαμε, αλλά ο κατεξοχήν διδάσκαλος της αγάπης που διεκήρυττε την αγάπην ακόμη και προς τους εχθρούς πράγμα ασυνήθιστο και ακατανόητο για την εποχή Του, «ος διήλθεν ευεργετών και ιώμενος πάντας» (Πράξεις Αποστόλων 10,38) και, «ος αμαρτίαν ουκ εποίησεν ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού» (Α´ Πέτρου β´ 22).
Προδότες υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντοτε σε όλες τις κοινωνίες και κοινότητες των ανθρώπων, σ᾿ όλες τις φυλές και τους λαούς της γης. Κανείς όμως δεν τους αποδέχεται. Γνωστή είναι η λαική παροιμία «Την προδοσίαν πολλοί ηγάπησαν, τον προδότην ουδείς». Τραγική ήταν η κατάληξη του Ιούδα. Σε πολύ λίγο χρόνο μετάνοιωσε για την πράξη του, και, πορευθείς στους αρχιερείς, «απέστρεψε τα τριάκοντα αργύρια λέγων, ήμαρτον, παραδούς αίμα αθώον, οι δε είπον, τι προς ημάς, συ όψει» (Ματθ. κζ´ 3,4). Τραγικός επίλογος μιάς μοιραίας πράξης που αποτελεί ένα κραυγαλέο παράδειγμα αποφυγής, για εκείνους που ρέπουν σε παρόμοιες βουλές, των οποίων το τέλος η καταστροφή και ο ανεπίστροφος δρόμος.
Μεγάλη Πέμπτη, τρέχουσα χρονολογία, δύο χιλιάδες ... Ο Ιησούς προδομένος και ταπεινωμένος στέκει μόνος μπροστά στο κριτήριο (δικαστήριο) των ισχυρών της γης. Θρησκευτικών και πολιτικών. Πως; Στο πρόσωπο των αδικουμένων, των σκλάβων, των φυλακισμένων, των εν πολέμοις όντων, των ασθενών, των εμπεριστάτων, των αδυνάτων, των πενήτων. Γι᾿ αυτούς μία ελπίς υπάρχει: Το έλεος του Θεού και η φιλανθρωπία των ολίγων.
