Μεγάλη Παρασκευὴ βράδυ | Το έγκλημα, Το έγκλημα

«Ω της παραφροσύνης και της χριστοκτονίας

της των προφητοκτόνων!»  

(Γ΄ στάσις εγκωμίων)

Έγκλημα, φόνος ανθρώπου! Άλλοτε ο φόνος ήταν κάτι σπάνιο. Τώρα, αλλοίμονο, δεν περνάει μέρα χωρίς ένα η περισσότερα εγκλήματα. Καί γίνονται τόσο «τέλεια», ώστε δέναφήνουν ίχνη· οι δράστες μένουν άγνωστοι.

Ο πλανήτης μας, αφ᾿ ότου ο Κάιν σκότωσε τον Άβελ, μιάνθηκε με αίμα αδελφικό. Καί το παράδειγμά του δυστυχώς μιμήθηκαν πολλοί. Αν μαζευόταν όλο το αίμα των αδικοσκοτωμένων, «από του αίματος Άβελ του δικαίου έως  του αίματος Ζαχαρίου υιού Βαραχίου» (Ματθ. 23,35) και των θυμάτων των ημερών μας, θα σχηματιζόταν μία θλιβερή λίμνη με την επιγραφή «Λίμνη Άβελ».

Όταν γίνεται κάποιο έγκλημα, το πρώτο που ρωτούν όλοι είνε· Ποιός είνε ο δράστης;
Η Δικαιοσύνη προσπαθεί να τον ανακαλύψη, και αίσθημα ανακουφίσεως δημιουργείται όταν ο ένοχος συλλαμβάνεται και τιμωρείται. Αναρίθμητα τα εγκλήματα. Αλλ᾿ υπάρχει ένα έγκλημα που αποτελεί το αποκορύφωμα της ανθρωπίνης κακίας· μπροστά του τα άλλα ωχριούν. Είνε όχι απλώς έγκλημα, αλλά το έγκλημα.

Ποιό είνε αυτό; Είνε ο φόνος εκείνου, που μπόρεσε, μόνο αυτός, να σταθή εμπρός στην ανθρωπότητα και να πη «Τις εξ υμών ελέγχει με περί αμαρτίας;» (Ιω. 8,46). Ο Άνθρωπος αυτός, που αξίζει να γράφεται με άλφα κεφαλαίο, είνε ο Χριστός. Κ᾽ επειδή όπως λέει ο Παύλος «εν αυτώ κατοικεί παν το πλήρωμα της θεότητος σωματικώς» (Κολ. 2,9), γι᾽ αυτό ο φόνος του δεν είνε απλώς μία ανθρωποκτονία· είνε, όπως λέει η υμνολογία της Μεγάλης Εβδομάδος, χριστοκτονία και θεοκτονία. Θεοκτονία, όχι γιατί είνε δυνατόν να φονευθή ο Θεός – άπαγε της βλασφημίας· το θείον είνε απαθές και απρόσβλητο από πληγές και θάνατο. Θεοκτονία, γιατί στο έγκλημα αυτό διαφαίνεται η απύθμενη κακία του ανθρώπου, που θέλει να εξοντώση ειδυνατόν και το Θεό! Ένας ύμνος λέει· «Βροτοκτόνον αλλ᾿ ου θεοκτόνον έφυ το πταίσμα του Αδάμ· ει γαρ και πέπονθέ σου της σαρκός η χοική ουσία, αλλ᾿ η θεότης απαθής διέμεινε…» (3ο τροπ. στ΄ ωδ. καν. Μ. Σαββ.).


Η σφαγή του Αθώου χριστοκτονία και θεοκτονία. Καί ποιοί οι ένοχοι; Οι Ιουδαίοι. Ένας άλλος ύμνος λέει· «Των θεοκτόνων ο εσμός, Ιουδαίων έθνος το άνομον, προς Πιλάτον εμμανώς ανακράζων έλεγε· Σταύρωσον Χριστόν τον ανεύθυνον· Βαραββάν δε μάλλον ούτοι ητήσαντο…» (3ο τροπ. Μακαρ., βράδυ Μ. Πέμπτ.). Αλλά και στην γ΄ στάσι των εγκωμίων του επιταφίου θρήνου ο ποιητής αναφωνεί˙ «Ω της παραφροσύνης και της χριστοκτονίας της των προφητοκτόνων!».

Οι Ιουδαίοι λοιπόν, οι σύγχρονοι του Χριστού, είνε οι δράσται του εγκλήματος της σφαγής του Δικαίου. Αλλ᾿ ας επιτραπή εδώ μία τολμηρή υπόθεσις. Αν ο Χριστός δεν γεννιόταν στην Παλαιστίνη, αλλά γεννιόταν δίδασκε και δρούσε σε κάποια άλλη χώρα, π.χ. στην Ελλάδα, η συμπεριφορά των ανθρώπων της χώρας αυτής θα διέφερε από τη συμπεριφορά των Ιουδαίων; Αν λάβουμε υπ᾿ όψιν ότι στις άλλες χώρες με τα την ανάστασι και ανάληψι του Χριστού πήγαν μαθηταί και απόστολοί του και κήρυξαν ο,τι κήρυξε Εκείνος κι ότι αυτοί διώχθηκαν βασανίστηκαν και θανατώθηκαν από τους εντοπίους, τότε έχουμε την απάντησι· η συμπεριφορά των ανθρώπων άλλων χωρών δεν θα διέφερε από τη συμπεριφορά των Ιουδαίων. Ο ίδιος ο Χριστός δεν είπε πως ο,τι κάνει κανείς στους μαθητάς του, στους αδελφούς του, είνε σαν να το κάνη σ᾽ αυτόν τον ίδιο;

«Εφ᾿ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. 25,40). Οι άνθρωποι που βασάνισαν και θανάτωσαν τους μαθητάς του Χριστού, χωρίς αμφιβολία και τον ίδιο τον Χριστό θα βασάνιζαν και θα θανάτωναν, αν ερχόταν στη χώρα τους.

Στα Ιεροσόλυμα σταυρώθηκε ο Κύριος· αλλά και στην Πάτρα, πόλι της πατρίδος μας, σταυρώθηκε ο απόστολός του, ο Πρωτόκλητος Ανδρέας. Γολγοθάς εκεί, Γολγοθάς και εδώ!

Το λέμε αυτό, διότι συνήθως υπάρχει μεγάλη καταφορά των χριστιανών κατά των Ιουδαίων μόνο για το μεγάλο έγκλημα. Μη παρεξηγηθούμε. Δεν αμνηστεύουμε την ενοχή των Ιουδαίων, ούτε συμφωνούμε με τους θεολογούντας της Δύσεως που, ενοχλούμενοι από τους βαρείς, όπως λένε, χαρακτηρισμούς της εκκλησιαστικής μας ποιήσεως στους ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδος, ζητούν να «εκκαθαρίσουν» τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας από τέτοιους χαρακτηρισμούς, από εκφράσεις κατά των σταυρωτών Ιουδαίων. Η ενοχή του Ιουδαικού λαού για την χριστοκτονία θα μένη· θα μένη μέχρι την αγία εκείνη ημέρα που ο Ιουδαικός λαός, όπως πιστεύουμε, θα μετανοήση, θα κλίνη γόνυ προ του Εσταυρωμένου, και εκείνος, όπως συγχώρησε τους τότε σταυρωτάς του και ανέδειξε από αυτούς αγίους και μάρτυρας, πολύ περισσότερο θα συγχωρήση τους απογόνους εκείνων.

Ιστορική η ενοχή των Ιουδαίων. Αλλά δεν είνε ορθό να περιορισθούμε και να τονίζουμε την ενοχή μόνο των Ιουδαίων για την σταύρωσι του Χριστού. Όχι! Η ενοχή επεκτείνεται και συμπεριλαμβάνει αναρίθμητο πλήθος. Αυτό θα το καταλάβουμε, αν λάβουμε υπ᾿ όψιν, ότι το έγκλημα του Γολγοθά δεν είνε απλώς ένας φόνος, μια ανθρωποκτονία· περικλείει μυστήριο.

Ο Χριστός, λόγω της υποστατικής ενώσεως της ανθρωπίνης φύσεως με την θεία, μπορούσε ν᾿ αποφύγη το θάνατο και να διασωθή από όλες τις παγίδες των εχθρών του. Κανείς δεν θα μπορούσε ν᾽ αγγίξη το θεανδρικό του πρόσωπο. Ο Χριστός όχι ακουσίως αλλά εκουσίως βάδισε προς τον φρικτό θάνατο. Ούτε ο Ιούδας ούτε οι γραμματείς και φαρισαίοι ούτε οι ιερείς και αρχιερείς ούτε ο Πιλάτος ούτε κανείς άλλος μπορούσε να κάνη κάτι εναντίον του, εάν δεν ήταν «δεδομένον άνωθεν» (Ιω. 19,11).

Ήταν θέλημα του ουρανίου Πατρός να προσφέρη ο Υιός θυσία τον εαυτό του «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας» (θ. Λειτ. Μ. Βασ. καθαγ.). Έπρεπε να υποστή τα πάθη του σταυρού, να θυσιασθή,να χύση το αγνό και τίμιο αίμα του, για να λυτρωθή με αυτό το ανθρώπινο γένος από την τυραννίδα του διαβόλου. «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ᾿ έχη ζωήν αιώνιον» (Ιω. 3,16).

Αν ο άνθρωπος δεν αμάρτανε, ο Υιός του Θεού δεν θα εμφανιζόταν ως άνθρωπος επάνω στη γη και δεν θα σταυρωνόταν. Ήταν τόσο βαθειά η πτώσις του ανθρώπου, τόσο μεγάλο το τραύμα από την αμαρτία, ώστε προς θεραπείαν και ανάπλασιν του ανθρώπου, χρειάστηκε το αίμα του Θεανθρώπου. Πρόκειται για το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Χωρίς το αίμα του Θεανθρώπου καμμία άφεσις αμαρτιών, καμμία λύτρωσις. Έτσι ώρισε ο Θεός, με το αίμα αυτό να σωθούμε.

Το συμπέρασμα είνε, ότι οι αμαρτίες όλων μας, από τον Αδάμ μέχρι τον τελευταίο που θα ζήση πάνω στη γη, είνε εκείνες που ανέβασαν το Χριστό στο σταυρό. Στο σταυρό εξοφλούνται όλες οι αμαρτίες. Άρα κάθε άνθρωπος σχετίζεται με το δράμα του Γολγοθά και μπορεί, με καρδιά συντετριμμένη ατενίζοντας τον Εσταυρωμένο, να πη· «Κύριε, εγώ υπήρξα ο ένοχος της σταυρώσεώς σου. Συ είσαι “ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (Ιω. 1,29). Συ στο σταυρό σήκωσες και το βάρος των δικών μου αμαρτιών!”. Αυτό διεκήρυξε ο προφήτης Ησαίας στην περίφημη προφητεία του· «Ούτος τας αμαρτίας ημών φέρει και περί ημών οδυνάται… Αυτός δε ετραυματίσθη διά τας αμαρτίας ημών και μεμελάκισται διά τας ανομίας ημών» (Ησ. 53,4-5).

Αγαπητοί μου! Ο κόσμος για την σταύρωσι του Χριστού καταφέρεται μόνο εναντίον των ενόχων της ιστορικής εκείνης περιόδου. Αλλά για τον πιστό ένοχος είνε και κάθε άνθρωπος. Ένοχος κ᾽ εγώ, αδελφέ μου, ένοχος κ᾽ εσύ. Ω εάν το Πνεύμα το άγιο μας φώτιζε να καταλάβουμε την θεμελιώδη αυτή αλήθεια! Τότε, βλέποντας κ᾽ εμείς τον Εσταυρωμένο, θα αισθανόμασταν τον άγιο εκείνο σεισμό που αισθάνθηκαν οι σταυρωταί όταν τους μίλησε ο απόστολος Πέτρος και τους κατήγγειλε ως σφαγείς του Δικαίου (βλ. Πραξ. 2,22 κ.ε.).


Ο Κύριος θυσιάστηκε αντί ημών και υπέρ ημών. Έτσι λένε οι διδάσκαλοι και πατέρες της Εκκλησίας. Ο ιερός Αυγουστίνος προσευχόταν στον Εσταυρωμένο λέγοντας· «Τι έκανες, ω Ιησού μου γλυκύτατε, για να υποφέρης τέτοια καταδίκη;… Εγώ είμαι η αιτία των πόνων σου, ο υπεύθυνος της σφαγής σου… Αμαρτάνει ο παραβάτης, και κολάζεται ο δίκαιος… Εγώ έκανα το πονηρό, και συ καταδικάστηκες… Εμπρός στο σταυρό σου λάμπουν δυό αλήθειες· η μία ότι είμαι ένοχος, η άλλη ότι είσαι εύσπλαχνος… Τι λοιπόν θα σού ανταποδώσω για την άπειρη ευεργεσία σου;… Μένω εκστατικός εμπρός στο μέγεθος της αγάπης σου. Σε ολόκληρη την κτίσι δεν υπάρχει αντίβαρο της θυσίας σου» (βλ. και το βιβλίο μας «Προς τον Γολγοθάν»,