Περί ξενιτείας | Κλίμαξ

ΞΕΝΙΤΕΙΑ είναι η οριστική εγκατάλειψις όλων εκείνων που υπάρχουν στην πατρίδα μας και που μας εμποδίζουν να επιτύχωμε τον ευσεβή σκοπό της ζωής μας. Η ξενιτεία είναι απαρρησίαστος συμπεριφορά, κρυμμένη σοφία, σύνεσις που δεν φανερώνεται, ζωή μυστική, σκοπός που δεν βλέπεται, λογισμός αφανής, όρεξις της ευτελείας, επιθυμία της στενοχωρίας, αιτία του θείου πόθου, πλήθος του θείου έρωτος, άρνησις της κενοδοξίας, βυθός της σιωπής.

Στην αρχή συνήθως ενοχλεί συνεχώς και έντονα αυτός ο λογισμός τους εραστάς του Κυρίου ωσάν να τους φλογίζη θεϊκή φωτιά. Δηλαδή ο λογισμός, ο οποίος παρακινεί τους εραστάς ενός τόσο μεγάλου αγαθού να απομακρυνθούν από τους οικείους των, για να ζήσουν με ευτέλεια και θλίψι. Αυτός όμως ο λογισμός όσο σπουδαίος και αξιέπαινος είναι, άλλο τόσο χρειάζεται και πολλή διάκρισι. Διότι δεν είναι καλή κάθε απότομος και απόλυτος ξενιτεία.

Επειδή «πας προφήτης άτιμος εν τη πατρίδι αυτού», όπως είπε ο Κυριος (Ματθ. ιγ´ 57), ας εξετάσωμε μήπως η ξενιτεία γίνη σ ἐμάς αιτία κενοδοξίας.

Ξενιτεία είναι ο χωρισμός από όλα για να μείνη ο νους αχώριστος από τον Θεόν.
Ξενιτεύων είναι ο εραστής και εργάτης του αδιακόπου πένθους.
Ξενος είναι αυτός που φεύγει κάθε σχέσι είτε με τους ιδικούς του είτε με τους ξένους.

Συ που βιάζεσαι να ξενιτεύσης ή να πας στην έρημο, μη περιμένης να έλθουν μαζί σου ψυχές που αγαπούν ακόμη τον κόσμο.

Πρόσεχε, διότι ο κλέπτης δεν γίνεται αντιληπτός. Πολλοί που αποπειράθηκαν να πάρουν μαζί τους ανθρώπους ραθύμους και οκνηρούς για να τους σώσουν, εχάθηκαν μαζί με αυτούς, διότι συν τω χρόνω έσβησε εξ αιτίας τους το πυρ (της ψυχής τους). Από την στιγμή που εδέχθηκες μέσα σου την φλόγα, τρέχε. Διότι δεν γνωρίζεις πότε θα σβήση και θα σε αφήση στο σκοτάδι.

Δεν απαιτείται από όλους μας να σώσωμε τους άλλους.

Διότι λέγει ο θείος Απόστολος: «Άρα ουν έκαστος ημών, αδελφοί, περί εαυτού δώσει λόγον τω Θεώ» (Ρωμ. ιδ´ 12). Και πάλι λέγει: «Ο διδάσκων έτερον, σεαυτόν ου διδάσκεις;» (Ρωμ. β´ 21). Ενώ οπωσδήποτε όλοι έχομε χρέος να σώσωμε τον εαυτό μας.

Όταν ξενιτεύης, ασφαλίζου από τον γυρολόγο και φιλήδονο δαίμονα. Διότι η ξενιτεία του δίνει αφορμές να σε πολεμήση.

Είναι καλή η απροσπάθεια. Μητέρα της δε είναι η ξενιτεία.
Εκείνος που εξενίτευσε για τον Κυριον, δεν διατηρεί πλέον δεσμούς και σχέσεις με τίποτε, για να μη φανή ότι περιπλανάται και ξενιτεύει για την ικανοποίηση των παθών του. Εκείνος που έφυγε από τον κόσμο και εξενίτευσε, ας μην εγγίση πλέον στον κόσμο, διότι συνήθως τα πάθη είναι «φιλεπίστροφα», (αγαπούν δηλαδή να επιστρέφουν πίσω σ αυτόν που τα είχε).
Η Εύα εξωρίσθηκε ακούσια από τον παράδεισο, ενώ ο μοναχός εξορίζεται εκούσια από την πατρίδα του. Και η μεν Εύα, εάν έμενε στον παράδεισο, θα επιθυμούσε και πάλι το ξύλο της παρακοής. Ο δε μοναχός θα διέτρεχε οπωσδήποτε κάθε ημέρα κίνδυνο από τους κατά σάρκα συγγενείς του.
Απόφευγε σαν μάστιγα τους τόπους των πτώσεων. Διότι όταν δεν υπάρχη εμπρός μας ένα οπωρικό, δεν ερεθίζεται και τόσο η όρεξίς μας.
Ούτε αυτός ο τρόπος και δόλος των κλεπτών, (των δαιμόνων δηλαδή), ας σου διαφεύγη: Μας συμβουλεύουν να μην χωριζώμαστε από τους κοσμικούς, διότι, λέγουν, θα είναι πολύς ο μισθός μας, εάν βλέποντας τις γυναίκες κυριαρχούμε στον εαυτό μας. Δεν πρέπει ασφαλώς να τους πιστεύωμε, αλλά μάλλον να κάνωμε το αντίθετο.
Όταν έχωμε απομακρυνθεί από τους ιδικούς μας ολίγο η πολύ καιρό, και έχωμε αποκτήσει κάποια ευλάβεια η κατάνυξι η εγκράτεια, τότε έρχονται οι«λογισμοί της ματαιότητος» και μας παροτρύνουν να επιστρέψωμεν στην πατρίδα μας, για να οικοδομήσωμε,όπως λέγουν, πολλές ψυχές, να γίνωμε υπόδειγμα (μετανοίας) και να ωφελήσωμε όσους εγνώριζαν τις ανομίες της προηγουμένης ζωής μας.

Αν τύχη δε να έχωμε και κάποια δύναμι λόγου η ολίγη μόρφωσι, τότε οι δαίμονές μας παρακινούν να επιστρέψωμε στον κόσμο σαν σωτήρες των ψυχών και διδάσκαλοι, ώστε αυτά που με τόση επιμέλεια συναθροίσαμε μέσα στο λιμάνι, να τα διασκορπίσωμε κακώς έξω στο πέλαγος.

Ας προσπαθήσωμε να μιμηθούμε όχι την γυναίκα του, αλλά τον ίδιο τον Λωτ. Διότι η ψυχή που θα επιστρέψη εκεί απ όπου βγήκε, θα γίνη σαν το χαλασμένο αλάτι και θα μένη πλέον στήλη νεκρά και ακίνητη.
Φεύγε από την Αίγυπτο «αμεταστρεπτί», (χωρίς καμμία σκέψι επιστροφής). Διότι οι καρδιές που ενοστάλγησαν την Αίγυπτο, την Ιερουσαλήμ – την γη δηλαδή της απαθείας – δεν την αντίκρυσαν.
Μερικοί που στην αρχή (της επιστροφής τους) λόγω της πνευματικής τους ανωριμότητος εγκατέλειψαν τον τόπο τους και εν συνεχεία (ανδρώθηκαν πνευματικά) και εκαθαρίσθηκαν τελείως από τα πάθη τους, μπορεί να επιστρέψουν πάλι στον τόπο τους, με τον σκοπό ίσως να σώσουν και άλλους αφού εσώθηκαν οι ίδιοι, πράγμα ωφέλιμο για τις ψυχές. (Ας γνωρίζουν όμως ότι) ο Μωϋσής εκείνος ο θεόπτης αν και απεστάλη από τον ίδιο τον Θεόν για να σώση το γένος των ομοφύλων του αντιμετώπισε πολλούς κινδύνους, όταν επέστρεψε από την έρημο στην Αίγυπτο, δηλαδή αντιμετώπισε πολλούς σκοτασμούς, όταν επέστρεψε στον κόσμο.
Είναι προτιμότερο να λυπήση κανείς τους γονείς του παρά τον Κυριον. Διότι αυτός και μας έπλασε και μας έσωσε. Ενώ οι γονείς πολλές φορές κατέστρεψαν αυτούς που αγάπησαν και τους έστειλαν στην κόλασι.
Ξενος πραγματικά είναι εκείνος που σαν να ευρίσκεται ανάμεσα σε ξενόγλωσσους ανθρώπους ησυχάζει και σιωπά έχοντας πλήρη συναίσθησι του τι κάνει.
Δεν φεύγομε μακρυά από τους συγγενείς μας η τους τόπους μας, επειδή τους μισούμε. Μη γένοιτο! Αλλά για να αποφύγωμε την βλάβη που μας προκαλούν.
Όπως σε όλα τα άλλα έτσι και σ αὐτὸ έχομε διδάσκαλο τον Κυριον. Διότι και ο ίδιος πολλές φορές εγκατέλειψε τους κατά σάρκα οικείους του. Και όταν άκουσε από μερικούς την ειδοποίησι: «Η μήτηρ σου και οι αδελφοί σου ζητούσί σε», αμέσως ο καλός μας Διδάσκαλος μας υπέδειξε το «απαθές μίσος», απαντώντας: «Μητηρ μου και αδελφοί μου εισίν, οι ποιούντες το θέλημα του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. ιβ´ 47‐50).
Ας είναι για σένα πατέρας εκείνος που και θέλει και μπορεί να κοπιάση μαζί σου, για να κάνη ελαφρότερο το φορτίο των αμαρτημάτων σου. Μητέρα, η κατάνυξις, η οποία έχει την δύναμι να σε αποπλύνη από τον ρύπο της αμαρτίας. Αδελφός, εκείνος που κουράζεται και συναγωνίζεται μαζί σου στον δρόμο που ανεβάζει στον ουρανό. Συζυγο αχώριστο απόκτησε την μνήμη του θανάτου. Τεκνα σου φίλτατα ας είναι οι στεναγμοί της καρδίας. Ως δούλο έχε το σώμα σου. Ως φίλους τις άγιες αγγελικές δυνάμεις, οι οποίες μπορούν να σε βοηθήσουν την ώρα του θανάτου σου, εφ όσον γίνουν φίλοι σου. «Αύτη η γενεά ζητούντων τον Κυριον»(Ψαλμ. κγ´ 6).
Ο πόθος του Θεού σβήνει τον πόθο των γονέων. Αυτός που ισχυρίζεται ότι διατηρεί και τους δυό πόθους, απατά τον εαυτό του, εφ όσον ακούει τον Κυριον να λέγη: «Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν» κ.λπ. (Ματθ. στ´ 24).
Ο Κυριος είπε: «Δεν ήλθα να βάλω ειρήνη στην γη ούτε αγάπη γονέων προς τα τέκνα η (αδελφών προς) τους αδελφούς, σε όσους απεφάσισαν να με υπηρετήσουν.Αντιθέτως ήλθα να φέρω μάχη και μάχαιρα, να διχάσω τους φίλους του Θεού από τους φίλους του κόσμου, τους υλικούς από τους πνευματικούς, τους φιλοδόξους από τους ταπεινόφρονας»(Ματθ. ι´ 34). Ο δε Κυριος ευφραίνεται γι αυτήν τη διαμάχη και τον χωρισμό, που γίνεται για την αγάπη του.

Πρόσεχε, πρόσεχε, εσύ που έχεις πολλή αγάπη και«προσπάθεια» στους ιδικούς σου, μήπως και σου φανούν όλα όσα εγκατέλειψες βυθισμένα στα νερά (των δακρύων και του πόνου). Και έτσι επιστρέψης πίσω και παρασυρθής και συ και βυθισθής στα νερά και στον κατακλυσμό της φιλοκοσμίας. Μη συγκινηθής από τα δάκρυα των γονέων η των φίλων σου, διότι διαφορετικά πρόκειται να δακρύζης αιωνίως.
Όταν σε περικυκλώσουν σαν μέλισσες, η μάλλον σαν σφήκες, οι συγγενείς σου, θρηνούντες για σένα, προσήλωσε τότε αμέσως το βλέμμα της ψυχής σου στον θάνατο και στις αμαρτωλές πράξεις σου, ώστε με τον ένα πόνο να κατορθώσης να αποδιώξης τον άλλον.
Υπόσχονται σ εμάς με πονηρία οι ιδικοί μας(κατά την σάρκα), αλλά όχι ιδικοί μας (κατά το πνεύμα), ότι θα κάνουν ο,τι μας αρέσει, (εάν μείνωμε κοντα τους). Ο πραγματικός τους όμως σκοπός είναι να μας εμποδίσουν από τον εκλεκτό δρόμο που διαλέξαμε και εν συνεχεία να μας παρασύρουν στον ιδικό τους σκοπό.
Όταν αναχωρήσωμε από τους τόπους μας, ας διαλέξωμε μέρη όπου θα υπάρχη ολιγωτέρα παρηγορία, ολιγώτερες αφορμές για κενοδοξία και περισσότερες για ταπείνωσι. Αλλιώτικα φεύγομε και πετούμε μαζί με τα πάθη μας.
Απόφευγε να εκθειάζης και να φανερώνης την ευγενική σου καταγωγή και την κοσμική σου δόξα, για να μη φανής άλλος στα λόγια και άλλος στα πράγματα.
Κανείς δεν παρέδωσε τόσο πολύ τον εαυτόν του στην ξενιτεία, όσον ο μέγας εκείνος, (δηλαδή ο Αβραάμ), ο οποίος άκουσε τα λόγια: «Έξελθε εκ της γης σου και εκ της συγγενείας σου και εκ του οίκου του πατρός σου» (Γεν. ιβ´ 1), παρ ὅλο που εκαλείτο να μεταβή σε χώρα αλλόγλωσσο και βαρβαρική.
Μερικές φορές ο Κυριος δοξάζει υπερβολικά κάποιον που εξενιτεύθηκε όπως ο μέγας (Αβραάμ). Όμως είναι καλό η δόξα αυτή, παρ όλο που δίδεται εκ Θεού, να αποκρούεται με την ασπίδα της ταπεινώσεως.
Όταν οι δαίμονες η και οι άνθρωποι μας επαινούν σαν για μεγάλο κατόρθωμα για την ξενιτεία μας, τότε εμείς ας συλλογισθούμε Εκείνον που εξενίτευσε για μας και ήλθε από τον ουρανό στην γη, και με την σκέψι αυτή θα διαπιστώσωμε ότι εμείς εις τον αιώνα του αιώνος δεν θα κατορθώσωμε να ξεχρεώσωμε μία τέτοια ξενιτεία.
Είναι επικίνδυνη, η «προσπάθεια» προς κάποιον ιδικό μας η και ξένο. Αυτή μπορεί σιγά‐σιγά να μας τραβήξη προς τον κόσμο και να σβήση τελείως την φλόγα της κατανύξεως.
Όπως είναι ακατόρθωτο να κοιτάζη κανείς με το ένα μάτι τον ουρανό και με το άλλο την γη, έτσι είναι αδύνατον να μη κινδυνεύση η ψυχή εκείνου, που δεν εξενίτευσε τελείως από όλους ‐ιδικούς του και ξένους‐ όχι μόνο με το σώμα, αλλά και με τον λογισμό.
Με πολύ κόπο και μόχθο θα αποκτήσωμε καλό ήθος και καλή εσωτερική κατάστασι. Είναι όμως δυνατόν εκείνο που με πολύ κόπο κατωρθώσαμε, να τα χάσωμε μέσα σε μία στιγμη. Διότι «φθείρουσιν ήθη χρηστά ομιλίαι κακαί» (Α´ Κορ. ιε´ 33), κοσμικές και συγχρόνως άκοσμες.
Αυτός που μετά την απάρνησι του κόσμου συναναστρέφεται με κοσμικούς η παραμένει κοντα τους, οπωσδήποτε η θα πέση στα δίχτυά τους η θα μολύνη την καρδιά του με κοσμικές σκέψεις. Αλλά και αν ακόμη δεν μολυνθή έτσι, θα μολυνθή κατακρίνοντας εκείνους που μολύνονται.