Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος στον λόγο του περί ταπεινοφροσύνης γράφει:
«Ο παρών λόγος παρουσιάζει ενώπιόν μας προς εξέτασι ένα θησαυρό, ο οποίος ευρίσκεται ασφαλισμένος μέσα σε οστράκινα σκεύη ή καλύτερα σε ανθρώπινα σώματα. Ένα θησαυρό που η ποιότης του δεν μπορεί καθόλου να κατανοηθή με λόγια.
Όποιος επέτυχε την πλήρη γνώσι του εαυτού του, αυτός έσπειρε σε γη αγαθή. Όποιος δεν έσπειρε κατά αυτόν τον τρόπο, δεν πρόκειται να ίδη να ανθίζη μέσα του η ταπεινοφροσύνη. Όποιος επέτυχε την γνώσι του εαυτού του, αυτός αισθάνθηκε τον φόβο του Κυρίου.
Είναι ακατόρθωτο να προσέλθη από το χιόνι φλόγα. Περισσότερο όμως ακατόρθωτο είναι να ευρεθή ταπείνωσις στους ετεροδόξους, διότι το κατόρθωμα αυτό ανήκει μόνο στους πιστούς και ορθοδόξους και μάλιστα σε όσους εξ αυτών έχουν καθαρθή από τα πάθη».
Ο άγιος Ησύχιος σε γράμμα του προς τον Θεόδουλο γράφει:
«Η ταπείνωση, επειδή εκ φύσεως ανυψώνει τον άνθρωπο και έχει την αγάπη του Θεού και αφανίζει σχεδόν όλα τα κακά που υπάρχουν μέσα μας, τα οποία μισεί ο Θεός, είναι δυσκολοκατόρθωτη.
Καί μπορεί να βρείς σε ένα άνθρωπο μερική εργασία πολλών αρετών, αν όμως ζητήσεις και μυρωδιά μόνον ταπεινώσεως, μόλις και θα την βρείς. Γιά αυτό είναι ανάγκη να έχομε μεγάλη επιμέλεια, ώστε να αποκτήσομε την αγία ταπείνωση. Η Γραφή τον διάβολο τον ονομάζει ακάθαρτο, επειδή εξ αρχής απώθησε το αγαθό της ταπεινοφροσύνης και αγάπησε την υπερηφάνεια».
Ο αββάς Δωρόθεος αναφέρει σχετικά:
«Όπως ακριβώς τα δένδρα, όταν είναι φορτωμένα με πολύ καρπό, ο ίδιος ο καρπός λυγίζει τα κλαδιά και τα γέρνει προς τα κάτω, το δε κλαδί που δεν έχει καρπό υψώνεται προς τα πάνω και ανεβαίνει στητό - υπάρχουν βέβαια και μερικά δένδρα που όσο κρατάει το βλάστημά τους, δεν κρατούν καρπό, αν όμως πάρει πέτρα και την κρεμάσει στο κλαδί και το τραβήξει προς τα κάτω, τότε κάνει καρπό - έτσι είναι και η ψυχή. Όταν ταπεινώνεται, τότε καρποφορεί και όσο καρποφορεί τόσο ταπεινώνεται».
Ο δε άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης ερμηνεύοντας το «πτωχός τω πνεύματι» στους μακαρισμούς μας λέει: «Μιλάμε για τον άνθρωπο που παραδέχεται ότι είναι πνευματικά πτωχός, που ομολογεί πως δεν έχει τίποτε δικό του. Περιμένει τα πάντα μόνο από το έλεος του Θεού.
Είναι σίγουρος πως ο ίδιος δεν μπορεί ούτε να σκεφτεί μα ούτε και να επιθυμήσει κάτι καλό, αν δεν του δώσει ο Θεός ένα καλό λογισμό ή μία καλή έμπνευση. Είναι πεισμένος πως χωρίς την χάρη του Ιησού Χριστού δεν μπορεί ούτε μία καλή πράξη να κάνει. Τον εαυτό του τον λογαριάζει σαν τον χειρότερο και τον πιο αμαρτωλό από όλους. Δεν παύει να ικετεύει τον Κύριο να καθαρίσει τον χιτώνα της ψυχής του και να τον ντύσει με τον άφθαρτο χιτώνα της δικαιοσύνης. Πουθενά δεν μπορεί να βρεί ασφάλεια, παρά μόνο στον Κύριο».
Ο γέροντας Πορφύριος λέει για την αγία ταπείνωση:
«Η τέλεια εμπιστοσύνη στα χέρια του Θεού αυτή είναι η αγία ταπείνωση. Ο ταπεινός έχει συνείδηση της εσωτερικής του καταστάσεως και, όσο κι αν είναι άσχημη, δεν χάνει την προσωπικότητά του. Γνωρίζει ότι είναι αμαρτωλός και θλίβεται γι᾽ αυτό, αλλά δεν απελπίζεται, δεν εξουθενώνει τον εαυτό του. Ο έχων την αγία ταπείνωση δεν μιλάει καθόλου, δηλαδή δεν αντιδρά. Δέχεται να τον παρατηρούν, να τον ελέγχουν οι άλλοι, χωρίς να εξοργίζεται και να δικαιολογείται. Δεν χάνει την ισορροπία του. Το αντίθετο συμβαίνει με τον εγωιστή, τον έχοντα αισθήματα κατωτερότητας. Στην αρχή μοιάζει με τον ταπεινό. Λίγο όμως αν τον πειράξει κανείς αμέσως χάνει την ειρήνη του, εκνευρίζεται, ταράζεται».
Ο Ρώσος γέροντας Ανατόλιος μας λέει για την ταπείνωση:
«Μη απελπίζεσαι όταν η ζωή σου δεν είναι όπως θα την ήθελες, μόνο ταπεινώσου. Ο Κύριος θα ευαρεστηθεί με την ταπείνωσή σου περισσότερο από τους ασκητικούς αγώνες, που αξίζουν πολύ, μα δεν οδηγούν απαραίτητα στην ταπείνωση».
1. Ιωάννου του Σιναίτου, Κλίμαξ, σελ. 264.
2 Φιλοκαλία τομ. Α΄ σελ.191
3. Αββά Δωροθέου, Ασκητικά, σελ. 121
4. Αγίου Ιωάννου της Κρονστάνδης, Οι Μακαρισμοί, Δέκα Ερμηνευτικές Ομιλίες, σελ. 27
5. Γέροντος Πορφυρίου, Βίος και Λόγοι, σελ. 313
6. Πέτρου Μπότση,Μικρή Ρωσική Κλίμακα, σελ. 173
Ορθόδοξος Τύπος αρ. φυλ. 1965, 1 Μαρτίου 2013
«Ο παρών λόγος παρουσιάζει ενώπιόν μας προς εξέτασι ένα θησαυρό, ο οποίος ευρίσκεται ασφαλισμένος μέσα σε οστράκινα σκεύη ή καλύτερα σε ανθρώπινα σώματα. Ένα θησαυρό που η ποιότης του δεν μπορεί καθόλου να κατανοηθή με λόγια.
Όποιος επέτυχε την πλήρη γνώσι του εαυτού του, αυτός έσπειρε σε γη αγαθή. Όποιος δεν έσπειρε κατά αυτόν τον τρόπο, δεν πρόκειται να ίδη να ανθίζη μέσα του η ταπεινοφροσύνη. Όποιος επέτυχε την γνώσι του εαυτού του, αυτός αισθάνθηκε τον φόβο του Κυρίου.Είναι ακατόρθωτο να προσέλθη από το χιόνι φλόγα. Περισσότερο όμως ακατόρθωτο είναι να ευρεθή ταπείνωσις στους ετεροδόξους, διότι το κατόρθωμα αυτό ανήκει μόνο στους πιστούς και ορθοδόξους και μάλιστα σε όσους εξ αυτών έχουν καθαρθή από τα πάθη».
Ο άγιος Ησύχιος σε γράμμα του προς τον Θεόδουλο γράφει:
«Η ταπείνωση, επειδή εκ φύσεως ανυψώνει τον άνθρωπο και έχει την αγάπη του Θεού και αφανίζει σχεδόν όλα τα κακά που υπάρχουν μέσα μας, τα οποία μισεί ο Θεός, είναι δυσκολοκατόρθωτη.
Καί μπορεί να βρείς σε ένα άνθρωπο μερική εργασία πολλών αρετών, αν όμως ζητήσεις και μυρωδιά μόνον ταπεινώσεως, μόλις και θα την βρείς. Γιά αυτό είναι ανάγκη να έχομε μεγάλη επιμέλεια, ώστε να αποκτήσομε την αγία ταπείνωση. Η Γραφή τον διάβολο τον ονομάζει ακάθαρτο, επειδή εξ αρχής απώθησε το αγαθό της ταπεινοφροσύνης και αγάπησε την υπερηφάνεια».
Ο αββάς Δωρόθεος αναφέρει σχετικά:
«Όπως ακριβώς τα δένδρα, όταν είναι φορτωμένα με πολύ καρπό, ο ίδιος ο καρπός λυγίζει τα κλαδιά και τα γέρνει προς τα κάτω, το δε κλαδί που δεν έχει καρπό υψώνεται προς τα πάνω και ανεβαίνει στητό - υπάρχουν βέβαια και μερικά δένδρα που όσο κρατάει το βλάστημά τους, δεν κρατούν καρπό, αν όμως πάρει πέτρα και την κρεμάσει στο κλαδί και το τραβήξει προς τα κάτω, τότε κάνει καρπό - έτσι είναι και η ψυχή. Όταν ταπεινώνεται, τότε καρποφορεί και όσο καρποφορεί τόσο ταπεινώνεται».
Είναι σίγουρος πως ο ίδιος δεν μπορεί ούτε να σκεφτεί μα ούτε και να επιθυμήσει κάτι καλό, αν δεν του δώσει ο Θεός ένα καλό λογισμό ή μία καλή έμπνευση. Είναι πεισμένος πως χωρίς την χάρη του Ιησού Χριστού δεν μπορεί ούτε μία καλή πράξη να κάνει. Τον εαυτό του τον λογαριάζει σαν τον χειρότερο και τον πιο αμαρτωλό από όλους. Δεν παύει να ικετεύει τον Κύριο να καθαρίσει τον χιτώνα της ψυχής του και να τον ντύσει με τον άφθαρτο χιτώνα της δικαιοσύνης. Πουθενά δεν μπορεί να βρεί ασφάλεια, παρά μόνο στον Κύριο».
Ο γέροντας Πορφύριος λέει για την αγία ταπείνωση:
«Η τέλεια εμπιστοσύνη στα χέρια του Θεού αυτή είναι η αγία ταπείνωση. Ο ταπεινός έχει συνείδηση της εσωτερικής του καταστάσεως και, όσο κι αν είναι άσχημη, δεν χάνει την προσωπικότητά του. Γνωρίζει ότι είναι αμαρτωλός και θλίβεται γι᾽ αυτό, αλλά δεν απελπίζεται, δεν εξουθενώνει τον εαυτό του. Ο έχων την αγία ταπείνωση δεν μιλάει καθόλου, δηλαδή δεν αντιδρά. Δέχεται να τον παρατηρούν, να τον ελέγχουν οι άλλοι, χωρίς να εξοργίζεται και να δικαιολογείται. Δεν χάνει την ισορροπία του. Το αντίθετο συμβαίνει με τον εγωιστή, τον έχοντα αισθήματα κατωτερότητας. Στην αρχή μοιάζει με τον ταπεινό. Λίγο όμως αν τον πειράξει κανείς αμέσως χάνει την ειρήνη του, εκνευρίζεται, ταράζεται».
Ο Ρώσος γέροντας Ανατόλιος μας λέει για την ταπείνωση:
«Μη απελπίζεσαι όταν η ζωή σου δεν είναι όπως θα την ήθελες, μόνο ταπεινώσου. Ο Κύριος θα ευαρεστηθεί με την ταπείνωσή σου περισσότερο από τους ασκητικούς αγώνες, που αξίζουν πολύ, μα δεν οδηγούν απαραίτητα στην ταπείνωση».
1. Ιωάννου του Σιναίτου, Κλίμαξ, σελ. 264.
2 Φιλοκαλία τομ. Α΄ σελ.191
3. Αββά Δωροθέου, Ασκητικά, σελ. 121
4. Αγίου Ιωάννου της Κρονστάνδης, Οι Μακαρισμοί, Δέκα Ερμηνευτικές Ομιλίες, σελ. 27
5. Γέροντος Πορφυρίου, Βίος και Λόγοι, σελ. 313
6. Πέτρου Μπότση,Μικρή Ρωσική Κλίμακα, σελ. 173
Ορθόδοξος Τύπος αρ. φυλ. 1965, 1 Μαρτίου 2013
