Υμνολογικά της Μεγάλης Τρίτης...

Η Υμνογραφία της ημέρας είναι αφιερωμένη σε δύο βασικά θέματα, στην παραβολή των δέκα παρθένων και στην καλλιέργεια των ταλάντων, που χαρίζει στον καθένα μας ο Θεός. Προβαίνοντος του Πάθους, η Εκκλησία μας καλεί να στρέψουμε την προσοχή μας στα έσχατα, είτε αυτά για τον καθένα μας έρχονται την ώρα του θανάτου, είτε αναφέρονται στην τελείωση του κόσμου κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Οι ύμνοι που ψάλλονται είναι πολύ διδακτικοί και συγκινητικοί.

Το Τροπάριον.

«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα· ανάξιος δε πάλιν, ον ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε, ούν ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθής, και της Βασιλείας έξω κλεισθής· αλλά ανάνηψον κράζουσα· Άγιος, άγιος, άγιος ει ο Θεός ημών, πρεσβείαις του Προδρόμου, σώσον ημάς».

Να, ο Νυμφίος έρχεται στο μέσο της νύχτας, κι ευτυχισμένος θα είναι ο δούλος που θα τον βρεί (ο Νυμφίος) ξάγρυπνο να τον περιμένει· ανάξιος όμως πάλι θα είναι εκείνος, που θα τον βρεί ράθυμο και απροετοίμαστο. Βλέπε, λοιπόν, ψυχή μου να μη βυθιστείς στον πνευματικό ύπνο, για να μη παραδοθείς στο θάνατο (της αμαρτίας) και να μείνεις έξω της βασιλείας του Θεού. Αλλά ανάνηψε κράζοντας· Άγιος, άγιος, άγιος είσαι εσύ ο Θεός μας · με τις πρεσβείες του προδρόμου σώσε μας.

Κάθισμα.

«Τον Νυμφίον, αδελφοί, αγαπήσωμεν, τας λαμπάδας εαυτών ευτρεπίσωμεν, εν αρεταίς εκλάμποντες και πίστει ορθή· ίνα ως αι φρόνιμοι του Κυρίου παρθένοι, έτοιμοι εισέλθωμεν συν αυτώ εις τους γάμους· ο γαρ Νυμφίος δώρον ως Θεός πάσι παρέχει τον άφθαρτον στέφανον».

Αδελφοί, ας αγαπήσουμε το Νυμφίο Χριστό και ας ετοιμάσουμε τις λαμπάδες των ψυχών μας, λάμποντες από το φως των αρετών και της ορθής πίστης, για να είμαστε έτοιμοι, όπως οι συνετές και φρόνιμες παρθένες, να εισέλθουμε μαζί του στους πνευματικούς γάμους. Διότι ο Νυμφίος, ως Θεός, παρέχει σ᾽ όλους ως δώρο, το αμαράντινο στεφάνι (της βασιλείας του).

Το θαυμάσιο αυτό κάθισμα είναι εμπνευσμένο από τη γνωστή παραβολή των δέκα παρθένων. Όλες ήταν κορίτσια στην ώρα του γάμου τους. Κάθε κόρη ζεί με το όνειρο του νυμφίου. Θέλει να παντρευτεί. Να βρεί ένα καλό άντρα, να ζήσει μαζί του όλη της τη ζωή. Η προσμονή αυτή είναι γλυκιά, το όνειρο ρόδινο. Η καρδιά της χτυπά στο ρυθμό της συγκινήσεως. Καί ετοιμάζει το νοικοκυριό της, για να στήσει ένα άξιο σπιτικό. Πόσο, αλήθεια, όμορφο είναι το όνειρο αυτό! Πόσο γλυκά δουλεύει η φαντασία στην υπέροχη αυτή υπόθεση!

Ο Κύριος, θέλοντας να διδάξει τη μεγάλη σημασία της πνευματικής ετοιμότητας των πιστών για την ώρα της θείας βασιλείας, παρομοίασε την τελευταία με γάμους, φαινόμενο κορυφαίο της ανθρώπινης ζωής. Ήταν –λέει- δέκα παρθένες, κόρες αγνές, που περίμεναν το γαμπρό να έλθει να τις νυμφευθεί. Η ώρα του γάμου ήταν άγνωστη. Η έλευση του νυμφίου μάκραινε. Οι πέντε απ᾽ αυτές, συνετές και φρόνιμες, έμεναν ξάγρυπνες. Είχαν ετοιμασμένες τις λαμπάδες τους και περίμεναν με υπομονή την πολυπόθητη ώρα του γάμου. Οι άλλες πέντε, ασύνετες και άτακτες, λησμόνησαν την υπόθεσή τους. Καί καθώς ήταν προχωρημένη η ώρα τις πήρε ο ύπνος. Ξαφνικά, στα μέσα της νύχτας, ακούστηκε η φωνή: Ιδού ο Νυμφίος έρχεται! Καί οι μεν φρόνιμες παρθένες, ευδιάθετες και συγκινημένες, άναψαν τις λαμπάδες τους και μπήκαν μαζί με το Νυμφίο στην ευτρεπισμένη νυφική παστάδα. Στο μεταξύ ξύπνησαν από το θόρυβο και οι άλλες. Καί, κακοδιάθετες καθώς ήταν, ζήτησαν σπασμωδικά τις λαμπάδες τους. Δεν είχαν όμως λάδι να τις ανάψουν, γιατί δε φρόντισαν, όταν ήταν καιρός, να προμηθευτούν. Ζήτησαν πρόχειρα να βρούν, μάταια όμως γιατί η ώρα ήταν περασμένη. Αποτέλεσμα ο Νυμφίος δεν τις πήρε μαζί του. Τις άφησε έξω στο σκοτάδι, αγριεμένες και αμήχανες ν᾽ ακούνε τη χαρά και την ευωχία του νυμφώνα!

Η υπόθεση της παραβολής είναι πολύ διδακτική. Όλοι ανεξαίρετα οι πιστοί καλούμαστε να λάβουμε θέση υπεύθυνη στο γεγονός της θείας βασιλείας. Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει την πρόσκληση. Η αντιμετώπιση του ζητήματος θα γίνει σε δύο φάσεις· πρώτα στην ώρα του θανάτου, που ο άνθρωπος κρίνεται μερικώς για ο,τι έπραξε επί της γης, και έπειτα στην ώρα της καθολικής κρίσεως κατά τη Δευτέρα Παρουσία, οπότε καθορίζεται οριστικά η θέση του καθενός στην αιωνιότητα.

Το θέμα είναι πολύ κρίσιμο και σημαντικό. Εξαντλεί τον προορισμό της ανθρώπινης ζωής. Εντούτοις δεν το αντιμετωπίζουμε ενιαία οι άνθρωποι. Είναι η μερίδα των συνετών, όσο λίγοι κι αν είναι, που έχουν δοσμένη την ψυχή τους στο αγαθό του Θεού, δεν παρασύρονται από την αγριάδα και την αστάθεια του κόσμου, επιμελούνται πνευματικά την ψυχή τους και ζούν με το όνειρο και την προσδοκία της τελικής λυτρώσεως, της ενώσεώς τους με το νυμφίο Χριστό στη χαρά της αιώνιας θείας βασιλείας!

Υπάρχουν όμως και οι άλλοι, οι πιο πολλοί, που έχουν σβησμένες τις ψυχές τους, νεκρές στους κραδασμούς του λυτρωτικού μυστηρίου, οι παραδομένοι στην κραιπάλη και τη μέθη του βίου, οι αδιάφοροι και ασύνετοι, που προσπερνούν με απάθεια το αγαθό του Θεού, στροβιλιζόμενοι στους περισπασμούς και τις φροντίδες του βίου. Οι ανύποπτοι για τα τόσο μεγάλα αγαθά, για την τιμή και τη δόξα του ουρανού. Αυτοί, την ώρα της ελεύσεως του Νυμφίου, θα προσγειωθούν ανώμαλα. Δυστυχώς όμως δε θα υπάρξει γι᾽ αυτούς καιρός αναστροφής! Η αυλαία του χρόνου θα πέσει οριστικά!

Το ιδιόμελο μας προσκαλεί ν᾽ αγαπήσουμε το Νυμφίο. Με μια αγάπη ανυπόκριτη και δυνατή, ασυμβίβαστη και κυριαρχική. Ο συζυγικός έρωτας, δοσμένος από το Δημιουργό στην «εικόνα» του, είναι μια μικρή εξεικόνιση του έρωτα του Νυμφίου με το εξαγορασμένο από το θάνατο σώμα του. Ο έρωτας εδώ είναι βέβαια άυλος και πνευματικός, αιώνιος και αδιάπτωτος. Ανάφλεξη πνευμάτων στο χώρο του Θεού! Μας καλεί να στολίσουμε τις ψυχές μας με αρετές φωτεινές και πίστη ορθή. Τα δύο αυτά, αρμονικά δεμένα και συνταιριασμένα, αποτελούν το εισιτήριο στον επουράνιο Νυμφώνα, το ένδυμα εισόδου στη νυμφική παστάδα. Στούς φωτεινούς και ολόλαμπρους κόλπους της θείας βασιλείας, όπου ο Χριστός θα κάνει ως δώρο στους δικούς του το αμαράντινο στεφάνι της θείας δόξας του. Τη χαρά που δεν τελειώνει, την απόλαυση που δε σταματά, αλλά θα διαρκεί όσο θα διαρκεί και ο άπειρος Θεός!

Ο όρθρος της Μεγάλης Τρίτης ψάλλεται το εσπέρας της Μεγάλης Δευτέρας.