Δεν είναι γνωστό πως η λατρεία των δύο αγίων μεταφέρθηκε στην Κύπρο. Φυσικά στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους γινόταν μεγάλη διακίνηση χριστιανικών πληθυσμών εξ αιτίας των διωγμών και η Αίγυπτος καθώς και η Κύπρος βρισκόταν κάτω από τη Ρωμαϊκή κυριαρχία είχαν στενές σχέσεις.
Στο χωριό Κοιλάνι της επαρχίας Λεμεσού, η Αγία αναφέρεται από τα μεσαιωνικά χρόνια και φαίνεται ότι από τότε συνεορτάζεται με το σύζυγο της Τιμόθεο στις 3 Μαΐου.
Διάφορες παραδόσεις θέλουν την Αγία Μαύρη να κατάγεται από το Πέρα Πεδί ή από το Κοιλάνι, ότι οι γονείς της ήθελαν να την παντρέψουν και η ίδια αρνιόταν. Την παραμονή του γάμου της μπήκε να καθαρίσει το φούρνο που άναβαν τα ξύλα και έτσι μαύρισε το πρόσωπο της. Με το γεγονός αυτό δικαιολογείται το επίθετο Μαύρη. Δεν κάηκε, πράγμα που ερμηνεύεται ως θαύμα και έφυγε κρυφά στα γειτονικά βουνά για να αποφύγει το γάμο.
Κυνηγημένη έφτασε σε μια σπηλιά εκεί που είναι σήμερα το εξωκλήσι της. Εκεί την βρήκαν οι χωριανοί που την κυνηγούσαν. Μόλις αυτή τους είδε άρχισε να κτυπά τα χέρια της με απελπισία στο βράχο. Τότε έγινε το θαύμα. Ο βράχος άνοιξε και η κόρη μπήκε και χάθηκε σε αυτόν. Έτρεξαν τότε να την συλλάβουν αλλά τότε μια ορμητική πηγή αναπήδησε από τον βράχο. Αυτή είναι η πηγή που το κρυστάλλινο νερό περνάει κάτω από τα θεμέλια της εκκλησίας.
Η πιο πάνω παράδοση συσχετίζεται και με μια άλλη που λεει ότι μετά το θαύμα του ανοίγματος του βράχου η ίδια η Αγία τρύπησε το βουνό και προχωρώντας βγήκε κάπου μεταξύ των Μανδριών και Πέρα Πεδί ακολουθούμενη από τον αρραβωνιαστικό της.
Η Μονή της Αγίας Μαύρας λειτούργησε στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός της Αγίας Μαύρας στο χωριό Κοιλάνι. Ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός, που καταγόταν από το Κοιλάνι, άφησε μία εξαιρετική και ποιητική περιγραφή για τη θέση της Μονής (1778). Από τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό έχουμε την πληροφορία ότι η Αγία Μαύρα μέχρι την εποχή του εξακολουθούσε να λειτουργεί σαν μοναστήρι. Ξέρει ότι οι Άγιοι Τιμόθεος και Μαύρα δεν είναι Κύπριοι, αλλά τα συνδυάζει ώστε να κατάγονται από την Αίγυπτο, αλλά να μαρτύρησαν στην Κύπρο. Πριν από αυτόν, ο Ρώσος μοναχός Βασίλειος Μπάρσκι επισκέφθηκε το Κοιλάνι το 1734 και μετά κατέβηκε και στην Αγία Μαύρα. Από τον μοναχό Μπάρσκι αντλούμε την πληροφορία ότι η μικρή εκκλησία ανήκε σε ένα πολύ μικρό μοναστήρι. Η ανέγερση του, μονόκλιτου με τυφλό τρούλο και με δεύτερη ξύλινη στέγη, ναού, μπορεί να τοποθετηθεί στον 12ο αιώνα. Τα σωζόμενα τμήματα του παλαιότερου ζωγραφικού διακόσμου χρονολογούνται στον 12ο αιώνα. Το μεγαλύτερο, όμως, μέρος των τοιχογραφιών μπορεί να χρονολογηθεί στον πρώιμο 16ο αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικόνιση του Αγίου Αυγουστίνου στο Βήμα, γιατί ο Άγιος αυτός είναι της Δυτικής Εκκλησίας και σπάνια παρουσιάζεται σε Ορθόδοξους ναούς. Γύρω στη δεκαετία του 1950 φανατικοί Τούρκοι μωαμεθανοί της περιοχής έγδαραν τα μάτια των αγίων των τοιχογραφιών. Η ζημιά είναι ανυπολόγιστη αλλά και μη αναστρέψιμη. Η διασωθείσα εικόνα των αγίων Τιμοθέου και Μαύρας χρονολογείται στις αρχές του 13ου αιώνα και είναι θαυματουργή στη θεραπεία του κρυολογήματος. Στο δάπεδο υπάρχει τετράγωνη τρύπα από όπου περνά γάργαρο νερό, το αγίασμα της Αγίας Μαύρας, το οποίο καταλήγει έξω ανατολικά στο δρόμο, κάτω από το νότιο προαύλιο του ναού, σε μια μαρμάρινη πηγή. Δίπλα στο ναό υπάρχει αιωνόβιος πλάτανος ύψους 35 μέτρων και περιφέρειας κορμού 8 περίπου μέτρων.
Η Μονή πανηγυρίζει στις 3 Μαΐου.
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
