«Ή γυναίκα μου, βαθιά θρησκευόμενη, συνηθίζει να φορτώνει το μικρό μας αγόρι με ένα σωρό θρησκευτικά καθήκοντα, πού φοβάμαι ότι θα οδηγήσουν σε αντίθετο αποτέλεσμα. "Ετσι δεν είναι;»
Σέ όλα τα πράγματα έχει ισχύ ό σοφός λόγος των αρχαίων: "πάν μέτρον άριστον". Όταν ξεπερνάμε τα όρια, τότε μπαίνουμε στα χωράφια της υπερβολής, πού προξενεί ζημιά καί καταστροφή. Είπαμε καί σε άλλα σημειώματά μας ότι χρειάζεται να δώσουν οί γονείς στα παιδιά τους την ηθική μόρφωση, την «παιδεία καί νουθεσία Κυρίου» πού γράφει o Απ. Παύλος.
Συστήσαμε την ανάγκη διδασκαλίας στα παιδιά βασικών αρχών της θρησκείας μας, ώστε να διαμορφώσουν ανάλογα τον χαρακτήρα τους. "Από το σημείο όμως αυτό, μέχρι του να επιβάλλουμε στο παιδί φορτία δυσανάλογα προς τίς δυνάμεις του, ή απόσταση είναι μεγάλη καί πρέπει να κάνουμε την απαραίτητη διευκρίνιση. Κάθε τι πού είναι υπερβολικό, είναι καί βλαβερό. Πάρτε για παράδειγμα το ζήτημα της τροφής. "Οταν τρως κανονικά, διατρέφεσαι καί είσαι υγιής.
Όταν κάνεις υπερβολές στο φαγητό καί τρως λαίμαργα καί περισσότερο από ο,τι χρειάζεσαι, ζημιώνεις τον εαυτό σου καί αρρωσταίνεις. Το ίδιο συμβαίνει καί με το θέμα της αγωγής των παιδιών στα θρησκευτικά ζητήματα. Δεν πρέπει να ζητάμε από τα παιδιά μας πράγματα πού δεν είναι της ηλικίας τους, ούτε να τα κρίνουμε με τα δικά μας μέτρα. Ό καλός παιδαγωγός θα λάβει ύπ' όψιν του την ηλικία καί την αντοχή του παιδιού, καί θα του ζητήσει τόσα, όσα μπορεί να δώσει. "Αν ζητήσει περισσότερα, το παιδί θα αντιδράσει και θα μισήσει την θρησκεία.
Ένα παιδί του δημοτικού σχολείου, λ.χ., δεν μπορεί να καταλάβει την Αγία Γραφή διαβάζοντας την στο πρωτότυπο, αν δεν του εξηγήσουμε εμείς με απλά λόγια. Οι γραμματικές του γνώσεις δεν το βοηθούν. Κι όταν εμείς οι μεγάλοι δυσκολευόμαστε να μπούμε στο νόημά της, πως θα έχουμε τέτοια αξίωση από ένα μικρό παιδί; "Επειτα, ένα μικρό παιδί δεν μπορεί να παρακολουθήσει με άνεση μια ιερή ακολουθία πού κρατάει τρεις ώρες. Μοιραία θα κουραστεί και ή θα αρχίσει να νυστάζει ή θα ενοχλεί τους άλλους. Αψυχολόγητη και ανεδαφική είναι καί ή απαίτηση μερικών γονέων για προσευχή πολύωρη του παιδιού τους. Όλα πρέπει να αρχίσουν με ένα σύστημα καί με μια μέθοδο. Ό Κύριος μας, όταν μιλούσε στους απλοϊκούς Ιουδαίους, χρησιμοποιούσε απλά παραδείγματα από τη φυσική ζωή, πού τους ήταν προσιτά.
Οι παραβολές ήταν μια παραχώρησή του προς την απλοϊκότητα των ακροατών του. Αυτό ήταν το μέτρο της συνέσεως. Καί έτσι πρέπει να φέρονται όσοι παιδαγωγούν ανθρώπους. Για να μάθει κανείς κολύμπι, δεν πηγαίνει άπ' ευθείας στα βαθειά νερά. Αρχίζει από τα ρηχά καί προχωρεί σιγά-σιγά. Στό παιδί μας θα δώσουμε την πνευματική τροφή πού μπορεί να αφομοιώσει, χωρίς υπερβολές. Παιδιά πού μπήκαν απότομα στα βαθιά νερά της πνευματικότητας καί στίς αύστηρότητες των μεγάλων, αντέδρασαν απότομα καί «κλώτσησαν» ό,τι μέχρι τότε είχαν κατορθώσει. Κι όταν μεγάλωσαν, έγιναν αντίθετοι, πετώντας μακρυά κάθε δεσμό με την πίστη. Μια αψυχολόγητη ενέργεια οδήγησε στην καταστροφή. Μια καλή μητέρα θα αρχίσει από τίς άπλοϊκότερες περί Θεού ιδέες. Θα διδάξει το παιδάκι της τίς ιερές ιστορίες. Καθώς θα περνάνε οί μήνες, τα χρόνια, παράλληλα θα μπορεί να εισάγει το παιδί σε πολυπλοκότερα προβλήματα, να του εμφυτεύει καθαρότερες ιδέες.
Στό θέμα της μελέτης καί της προσευχής δεν θα πάρει τα άκρα. Όταν κουράζεται το σώμα ή ή διάνοια, δεν υπάρχει καρποφορία. Δεν θα το ξεχάσει ποτέ αυτό ή καλή μητέρα παιδαγωγός. Καί θα προσπαθήσει, μιλώντας στο παιδί της για το Θεό καί τη θρησκεία, να του δώσει ένα κομμάτι από τον εαυτό της. Καί κάτι άλλο. Δεν πρέπει να έχουμε υπερβολικές αξιώσεις καί από την διαγωγή των παιδιών μας. Δεν μπορούν να είναι αλάθητα, θα τα κρίνουμε στα μέτρα των δυνατοτήτων τους.
Όταν εμείς πέφτουμε σε λάθη, πώς δεν θα πέσουν εκείνα; "Ας είμαστε περισσότερο ρεαλιστές καί ολιγότερο υποκριτές. Το τέλειο πρέπει να το αναζητούμε πρώτα στον εαυτό μας, κι ύστερα στους άλλους. Όταν μάλιστα οι άλλοι είναι παιδιά, τότε χρειάζεται μεγαλύτερη ανοχή, περισσότερη προσευχή και αδιάλειπτη προσοχή. "Έτσι θα τους εξασφαλίσουμε τη θεία βοήθεια καί θα αξιοποιήσουμε τίς πνευματικές τους δυνάμεις, για την καλλιέργεια του χαρακτήρα τους καί την κατάκτηση της αρετής.
μακ. Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου
-Διάλογος με τους γονείς-
