Φανταζόμαστε την θέση της Υπεραγίας Θεοτόκου όταν κλήθηκε από τον Άγγελο να δεχτεί την ανατροπή της ζωής της. Να εισέλθει στη λογική της ρήξης με τους φυσικούς νόμους, καθώς δεν ήταν ύπανδρος. Στη ρήξη με το οικογενειακό της περιβάλλον, καθότι ο Ιωσήφ δεν θα δεχόταν μία εγκυμοσύνη ακατανόητη. Την ρήξη με το κοινωνικό περιβάλλον, όπου κυριαρχούσε η λογική του παραδειγματισμού σε όσους ή όσες ξέφευγαν από τη νοοτροπία του ηθικού κατεστημένου. Την ρήξη, τελικά, με τον ίδιο της τον εαυτό, καθότι καλούνταν να αναλάβει έργο που ξεπερνά τα μέτρα ακόμη και της πιο κεχαριτωμένης πνευματικά ανθρώπινης φύσης.
Η Παναγία μας, όμως, υπερέβη τα μέτρα της φύσης και τον όποιο φόβο αυτή γεννά. Μέσα της κυριαρχούσε η αγάπη για το Θεό. Αυτή πρώτη βιώνει τα μετέπειτα λόγια του Ευαγγελιστή Ιωάννη: «Φόβος ουκ έστιν εν τη αγάπη, αλλ' η τελεία αγάπη εξω βάλλει τον φόβον και ημείς αγαπώμεν αυτόν, ότι αυτός πρώτος ηγάπησεν ημάς» (Α' Ιωάν., 4, 18-19). Η Παναγία είναι η πρώτη που βιώνει την τέλεια αγάπη του Θεού και είναι η πρώτη που ανταποκρίνεται υπαρξιακά, οντολογικά σ' αυτήν. Και κάνει την υπέρβασή της, την μεγαλύτερη επανάσταση στην ανθρώπινη ιστορία, να γίνει μητέρα του Θεού. Για να φτάσει όμως η Παναγία στον τρόπο αυτό, προηγήθηκε η πνευματική ζωή της παραμονής εν τω Ναώ, της ανατροφής στα Άγια των Αγίων, η γνήσια προσωπική σχέση με το Θεό, που οδηγεί το θέλημά της να ταυτιστεί με το θέλημα του Θεού. Είναι τελικά η εσωτερική ελευθερία από τα πάθη και τα συμφέροντα που χαρίζει στον άνθρωπο την αιώνια ελευθερία και τον καθιστά γέφυρα που μετάγει «εκ γης προς ουρανόν».
Παρόμοια, και ο δικός μας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας της Επανάστασης του 1821 αποτελεί ανατροπή στους νόμους της Ισχύος και της Εξουσίας, στους νόμους του βολέματος και της αυτάρκειας. Αποτελεί υπέρβαση του φόβου για το θάνατο, την στέρηση των αγαπημένων προσώπων και των αγαθών που μας ανήκουν, της συνετής δειλίας που καθιστά τον άνθρωπο δούλο ο οποίος αναζητεί άλλοθι για την κατάστασή του στην αδυναμία της φύσης του. Είναι καρπός μιάς γόνιμης τρέλας, η οποία πηγάζει από την αγάπη προς αξίες που είναι μοναδικές, όπως η πίστη στο Θεό, η ελευθερία, η αίσθηση της διαφορετικότητας που η Ιστορία, η γλώσσα, η παράδοση δίνουν.
Τα δύο αυτά γεγονότα αποτελούν παράδοξα για την εποχή μας. Κυρίαρχη νοοτροπία σήμερα είναι ο φόβος. Η νοοτροπία του συμβιβασμού και η άρνηση να υπερβούμε τα δικαιώματά μας χάριν της γνήσιας ελευθερίας. Από μικροί καλλιεργούμαστε όχι στην σχέση με το Θεό που οδηγεί στην εν ελευθερία υπακοή στο θέλημα της αγάπης Του για μας, αλλά στη σχέση με τον κόσμο που μας καθιστά υπηκόους της αμαρτίας, του εγωισμού, του καταναλωτισμού, των προκαθορισμένων επιλογών. Και όταν έρθει η ώρα να πάρουμε μεγάλες αποφάσεις για τη ζωή μας, μένουμε στον συμβιβασμό με το βόλεμά μας, φοβόμαστε να έρθουμε σε ρήξη με όλα τα κατεστημένα, κυρίως αυτά που μας γεμίζουν θάνατο, διότι μας καθιστούν ανίκανους να αγαπήσουμε.
Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι ο υπεύθυνος. Αυτός που δεν φοβάται το κόστος για τις επιλογές του, αλλά γίνεται ηγέτης, τόσο της ζωής του, όσο και των άλλων. Και τότε αλλάζει η προσωπική του ιστορία, γιατί δεν είναι ένας ακόμη αριθμός στη λίστα της μάζας, αλλά αυτός που αγαπά τον γνήσιο τρόπο ζωής, αυτός που αγωνίζεται να ομοιάσει στο Θεό ως προς την ελευθερία, που βιώνει μία άλλη σχέση με τον κόσμο. Και τότε το παράδοξο γίνεται η πραγματικότητα της πίστης και της ψυχής. Αυτών που μας λείπουν για να μην είμαστε δούλοι των συστημάτων ή του ίδιου του εαυτού μας.
Γράφει ο π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
