Ζούμε δυστυχώς σ' έναν κόσμο μ' ένα επαναστατημένο θέλημα, ο οποίος σήμερα παρά ποτέ, δεν είναι "επίγειος ουρανός, αφιλόνικος, απολέμητος, αστασίαστος, άφθονος, ειρηνικός, αζήμιος και αναμάρτητος". Αυτό μας βοηθά να κατανοήσωμε συνειδητά και βαθειά την σπουδαιότητα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η ύπαρξή μας μέσα σ' έναν κόσμο συγκεχυμένο και αντιφατικό στις αναζητήσεις του, καταπιεστικό και εξουθενωτικό στις καθημερινές καταστάσεις που δημιουργεί, ακολουθεί μοιραίως την οδό της κακής αλλοιώσεως. Ο σύγχρονος άνθρωπος που βιώνει ανεξέλεγκτα και ανεύθυνα τις καθημερινές εμπειρίες της ζωής, αποξενώνεται συνεχώς όχι μόνο από τον Θεό, αλλά και από τον ίδιο του τον εαυτό. Γι' αυτό τον λόγο η σωτηρία του εξαρτάται από την δυνατότητα την οποία μπορείς να αποκτήσεις να αντιλαμβάνεται κάθε στιγμή την ποιότητα της ζωής που ζη και εκφράζει. Χρειάζεται, λοιπόν, ισχυρές προκλήσεις για να αφυπισθή και να αναζητήση την αληθινή οδό της ζωής.
Μία τέτοια ισχυρή πρόκληση-νυγμός για την θρησκευόμενη συνείδηση, είναι η κατανυκτική ευχή του οσίου Εφραίμ του Σύρου: "Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργείας, φιλαρχίας και αργολογίας μη μοι δως, πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω, ναί Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου". Η αγιοπνευματική αυτή ευχή αφυπνίζει το ανθρώπινο πνεύμα και μας προτρέπει να ανέλθουμε στις βαθμίδες της καταξιώσεως της ανθρωπιάς μας και της πνευματικής ποιότητος της ζωής μας.
Ο όσιος Εφραίμ παρ' ότι έζησε πριν 1.600 χρόνια επικοινωνεί άριστα με τον σύγχρονο άνθρωπο, γιατί ο λόγος του είναι θεόπνευστος. Είναι ο διδάσκαλος εκείνος, που με όλη του τη δύναμη μας προσκαλεί και προκαλεί να εισέλθουμε στα βαθύτερα της ψυχής μας προς ανεύρεση των δυνάμεων που μας δώρισε ο Θεός για έναν ειλικρινή διάλογο μαζί Του, ώστε να πραγματοποιήσουμε τον εαυτό μας.
Ας κάνουμε τον σταυρό μας και ας προχωρήσουμε στην προσωπική συνάντηση με την ευχή του αγίου Εφραίμ. Με αυτόν τον τρόπο ο καθένας μας μυστικά και αθόρυβα θα πάρει ο,τι ζητά και δεν μπορεί τόσο ώριμα, καθολικά και ολοκληρωμένα να το βρη πουθενά αλλού.
Περί αργίας
Ο μέγας όσιος γνωρίζει καλά γιατί θέτει στο πρώτο σκαλοπάτι των παθών την αργία. Η αργία είναι ένα βαρύ νέφος που σκεπάζει την ψυχή και δεν την αφήνει να ανασάνει. Σκοτίζει τον νού και δεν του επιτρέπει να δη τα πράγματα καθαρά. Ο αργός είναι συνεχώς ευάλωτος από την απόγνωση. Διά τούτο η αργία είναι τρομερός επίβουλος της ζωής μας. Οι Πατέρες της Εκκλησίας την θεωρούν μητέρα άφθονων κακών. Ο Μ. Βασίλειος χαρακτηριστικά την παρουσιάζει ως αιτία κάθε κακουργίας και ο ιερός Χρυσόστομος ως πηγή πάσης αμαρτίας. Και τα άλλα πάθη στα οποία παρασυρόμεθα είναι περιπλοκαί της αργίας, γιατί αυτή με την διάβρωση της προσοχής που προκαλεί, ανοίγει την είσοδο στα συγγενή και συναφή πάθη τα οποία μας αιχμαλωτίζουν. Η αργία είναι το εύφορο έδαφος για να αναπτυχθούν τα αγκάθια των ρυπαρών λογισμών, των ατόπων πράξεων και πονηρών ενθυμήσεων. Στην κατάσταση αυτή ο άνθρωπος χάνει την σοβαρότητά του, την αξιοπρέπειά του και την ευγένειά του. Πλήττει, νευριάζει, άγχεται, μελαγχολεί ή οδηγείται στην περιπλάνηση, την πολυλογία, την ευτραπελία και την ειρωνεία.
Ο πνευματικός άνθρωπος, γράφει ο αρχιεπίσκοπος Χερσώνος Ιννοκέντιος, αναφωνεί: "Μη δώσεις Κύριε, οι ημέρες της ζωής μου, οι τόσο λίγες και σύντομες, να κυλήσουν στην ματαιότητα του κοσμικού φρονήματος και στην απραξία. Μη με αφήσεις να θάψω τα τάλαντα, που μου ενεπιστεύθης, στη γη της λήθης και της οκνηρίας".
Όσο η κατάσταση της αργίας προχωρά στην ψυχή τόσο σοβαρότερη γίνεται η ασθένεια. Μπορεί έτσι εύκολα η ψυχή να οδηγηθεί σε μαρασμό και απελπισία, που δεν είναι άλλο παρά δαιμονικές καταστάσεις.
Δεν είναι μικρός δυστυχώς ο αριθμός των ψυχών που από διαφορετικές αφετηρίες, αφορμές και αιτίες, έπαυσαν εσωτερικά να αντιστέκονται, το ανικανοποίητο τους κυρίευσε καταδικαστικά και η ερήμωση, η πλήξη, η ανία και η θλίψη έγιναν οι φίλοι της καρδιάς τους. Το πνεύμα της απελπισίας που γεννιέται από το πνεύμα της αργίας, της επιβλαβούς αργίας της μη εκτελέσεως των εντολών του Θεού, εμποδίζει να αρχίσουμε μια πνευματική πορεία. Ο άνθρωπος έχει κληθεί να γίνει άγιος. Το ότι δεν φθάνουμε όλοι στην αγιότητα οφείλεται στην αργία που είναι ευθέως αντίθετη με την ανάπτυξη του πνευματικού ανθρώπου, η άρνηση της προσωπικής μας εξελίξεως, το μαράζωμα στην στασιμότητα.
Ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης στο πολύτιμο έργο του "Πνευματικά γυμνάσματα" γίνεται αναλυτικός και πολύ παραστατικός. Αναφέρει πως ο δαίμονας άνοιξε σε αυτόν τον κόσμο ένα σχολείο πονηριών, βλέποντας πως αυτός δεν προλαβαίνει να δίνει μαθήματα κακουργίας, κι έβαλε στη θέση του την αργία διδάσκαλο, όπου και οι χειρότεροι γίνονται οι καλύτεροι μαθητές του.
Περί περιεργείας
Είναι αλήθεια πως ο αργός και περίεργος με κάτι εύκολο θέλει να ασχολείται, ώστε να δικαιολογεί την ύπαρξη και την παρουσία του. Αθετώντας ουσιαστικά την εκτέλεση των θείων εντολών ψάχνει και βρίσκει μια απατηλή ενασχόληση με τους άλλους και τα πράγματα, θεωρεί ολοκλήρωση την φροντίδα και τις ερωτήσεις για τα πολλά, φοβούμενος και αποφεύγοντας συστηματικά τα επώδυνα. Η περιέργεια και η φυγοπονία, κατά τους Πατέρες, χαρακτηρίζουν τον εργάτη των παθών. Η περιέργεια επίσης φανερώνει τη φιλαυτία του ανθρώπου καθώς και την υπερηφάνειά του, αφού φθάνει στο σημείο ο κατεχόμενος από το πάθος αυτό να ασχολείται συνεχώς με τους άλλους και καθόλου με τον εαυτό του.
Ο αββάς Δωρόθεος ασχολείται με μια σπανιώτερη περίπτωση περιέργειας. Αναφέρει: "Τυγχάνει καμμιά φορά να υποψιαστεί κάποιος κάτι και τα πράγματα να αποδείξουν ότι ήταν αληθινό. Και γι' αυτό ακριβώς ισχυρίζεται ότι, επειδή θέλει να διορθώσει τον εαυτό του, πάντοτε κινείται με καχυποψία και περιέργεια, κάνοντας την ακόλουθη σκέψη: "Αν μιλάει κανείς εναντίον μου κι εγώ τον ακούσω, θα καταλάβω ποιο είναι το σφάλμα μου, για το οποίο με κατηγορεί, και θα διορθωθώ". Ο μέγας αββάς καταδικάζει αμέσως τον σκεπτόμενο έτσι, τον θέλει μάλιστα δαιμονοκίνητο. Αν έχει πράγματι διάθεση διορθώσεως, ας μετανοήσει όταν του υποδείξουν το λάθος του κι ας μην αυξάνει και δικαιολογεί έτσι την περιέργειά του.
Περί φιλαρχίας
Το τρίτο πάθος είναι της φοβεράς φιλαρχίας, η οποία αγγέλους γκρέμισε από τον ουρανό, κατοίκους του παραδείσου τους απομάκρυνε από αυτόν χαιρέκακα, σοφούς τους έκανε άσοφους, ακόμη και μικρούς ξεγελά πως θα τους κάνει μεγάλους. Ο φίλαρχος είναι μανιώδης, άρρωστος, επικίνδυνος, ασύνετος και ανυπόμονος. Η φιλαρχία διαφοροποιεί την συμπεριφορά μας προς τον πλησίον. Τον βλέπουμε ως σκαλοπάτι για να πατήσουμε πάνω του και ν' ανεβούμε. Τον μετατρέπουμε δηλ. σε πράγμα ή εργαλείο για να τον χρησιμοποιήσουμε κατά τις ανάγκες μας. Η αληθινή όμως σχέση του ανθρώπου δεν υπάρχει στην εκμετάλλευση, την εξαπάτηση και τη συνδιαλλαγή, αλλά στην ιερότητα της προσφοράς και της διακονίας. Μας βλάπτει η δίψα, εμάς τους ανθρώπους, να κυριαρχήσουμε στους άλλους. Γι' αυτό γίνεται η προσευχή να μας απελευθερώσει ο Κύριος από το πνεύμα της φιλαρχίας, ένα πνεύμα δαιμονικό, που κυριαρχεί σε όλους μας λίγο-πολύ. Και όπου το πνεύμα αυτό της φιλαρχίας εκεί φεύγει το πνεύμα της ταπεινώσεως του Κυρίου, και το πνεύμα της διακονίας και το πνεύμα πραγματικής αγάπης του Θεού.
Αν ο Θεός δεν είναι ο Κύριος και Δεσπότης της ζωής μας, τότε το εγώ μας γίνεται ο κύριος και δεσπότης μας, γίνεται το απόλυτο κέντρο του κόσμου και αρχίζουμε να εκτιμούμε κάθε τι με βάση τις δικές μας ανάγκες, τις δικές μας ιδέες, τις δικές μας επιθυμίες και τις δικές μας κρίσεις.
Περί αργολογίας
Αν η αργία και η περιέργεια μας οδηγούν στην πνευματική καταστροφή, η φιλαρχία και η αργολογία ολοκληρώνουν το έργο της καταστροφής με την πνευματική δολοφονία των αδελφών μας. Ο λόγος του ανθρώπου είναι ανεκτίμητο δώρο και αξίζει τόσο, ώστε να μας ζητείται απολογία για την χρήση του κατά την ημέρα της κρίσεως. Είναι κρίμα να χρησιμοποιούμε το δώρο αυτό της θεικής αρχοντιάς και καταγωγής μας απερίσκεπτα. Τον χρυσό αυτό συνδετικό κρίκο μεταξύ των ανθρώπων, την γλώσσα, να τον αφήνουμε επιδέξια χαλαρό, ηθελημένα ελατωμματικό, έξυπνα παραποιημένο, τεχνηέντως απατηλό και αναιδώς ψεύτικο. Οι όποιοι λόγοι μένουν πάντα στη μνήμη των ανθρώπων. Τους επεξεργάζονται σε ώρες ησυχίας για να λυπούνται ή να χαίρονται αναλόγως. Πόσο προσεκτικοί οφείλουμε να είμαστε στις εκφράσεις μας, και περισσότερο στους χαρακτηρισμούς και τις κρίσεις μας.
Η μανιώδης σκανδαλωθηρία, η επαίσχυντη συκοφαντία και η θεομίσητη κατηγορία αρχίζουν πάντα από την φλυαρία της περιττολογίας. Ο οσ. Ιωάννης της Κλίμακος την πολυλογία χαρακτηρίζει ως θρόνο της ματαιοδοξίας, σημάδι αγνωσίας, είσοδο στην κατάκριση, οδηγό στην ανοησία, πρόξενο του ψεύδους, διάλυση της πνευματικής ευφορίας της προσευχής. Ο αγ. Νικόδημος ο αγιορείτης, στον ίδιο τόνο, συνεχίζει ονομάζοντάς την ως ψυχρότητα της ευλαβούς θερμότητος.
Ο αββάς Δωρόθεος κάνει μια αξιόλογη παρατήρηση: "πολλές φορές συζητάμε από μια διάθεση αργολογίας. Κάτι θα πούμε, ίσως χωρίς να το θέλουμε, θα μας ξεφύγει, και θα λυπήσουμε τον αδελφό μας. Ενώ όταν μιλά κανείς μετρημένα προς ωφέλεια του άλλου και με γνήσια αγαπητική διάθεση, δεν θα επιτρέψει ο Θεός να ταραχθεί ο άλλος από τους λόγους μας". Και συνεχίζει: "όπως ακριβώς νηστεύουμε από τροφές, έτσι να νηστεύει και η γλώσσα μας και να είναι μακρυά από την καταλαλιά, το ψέμα, την αργολογία, και γενικά κάθε αμαρτία που γίνεται με την γλώσσα". Ο αββάς Σισώης επί τριάντα ολόκληρα χρόνια επανελάμβανε στην προσευχή του: "Κύριε Ιησού Χριστέ, σκέπασόν με από των πτωμάτων της γλώσσης μου".
Η αργία σκοτώνει τη συνείδηση απέναντι του Θεού· η περιέργεια σκοτώνει την συνείδηση απέναντι στα πράγματα, τα οποία χρησιμοποιούμε για την καταστροφή μας και όχι για την σωτηρία μας· η φιλαρχία, η οποία δεν υπολογίζει τον άνθρωπο, σκοτώνει την συνείδηση έναντι του πλησίον και η αργολογία σκοτώνει τη συνείδηση απέναντι στον εαυτό μας με την σπατάλη του θεικού λόγου. Να γιατί από τα τριακόσια πάθη που αναφέρει ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός στην φιλοκαλία, ο όσιος Εφραίμ επέλεξε μόνο αυτά τα τέσσερα. Γιατί έχουν τόση δύναμη ώστε εύκολα να νεκρώνουν την ψυχή χωρίς να το υποψιαζόμαστε.
Η συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας
Σε πολλά λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας μας συναντούμε τροπάρια με το νόημα του τροπαρίου αυτού του Μ. Κανόνος. Πολλά τροπάρια παρουσιάζουν τον προσευχόμενο άνθρωπο να ομολογή ή να παραδέχεται μιάν απόλυτη και μοναδική αμαρτωλότητα.
Από πολλές διηγήσεις Γεροντικών και βίους Αγίων γνωρίζουμε ότι πολλοί άγιοι του Θεού άνθρωποι, με μεγάλη ιστορία σκληρών ασκήσεων και πνευματικών αγώνων, αισθάνοντο αμαρτωλοί ακόμη και κατά την κρίσιμη στιγμή της εξόδου τους, λίγο πριν την κοίμησή τους, που ήταν απόδειξη της μεγάλης τους αγιότητας και της ευαρεστήσεώς τους στο Θεό.
Η συναίσθηση της αμαρτωλότητας μ' ένα τρόπο απόλυτο είναι ίσως το συγκλονιστικότερο χαρακτηριστικό της ζωής του αυθεντικού αγίου ανθρώπου. Και οπωσδήποτε όταν καθρεπτιζόμαστε στο συγκλονισμό που προκαλεί η συναίσθηση μιάς μοναδικής και απόλυτης αμαρτωλότητας, δεχόμαστε ισχυρό νυγμό στο βάθος της αυτογνωσίας μας. Πως αντιδρούμε όμως στο νυγμό αυτό;
Όταν εμείς διαβάζουμε ή ακούμε τα τροπάρια που εκφράζουν τη συναίσθηση μιάς απόλυτης αμαρτωλότητας, σκεπτόμαστε ίσως, ότι δεν μας αφορούν. Γιατί οι πληροφορίες που έχουμε από τον εαυτό μας δεν μας δίνουν μια τόσο απελπιστική εικόνα. Δεν μπορούμε να δεχθούμε, ότι είμαστε οι μόνοι αμαρτωλοί μ' ένα τρόπο απόλυτο. Συγχρόνως όμως σκεπτόμαστε, ότι δεν πρέπει να αφορούν και τον άγιο άνθρωπο του Θεού που συνέθεσε ένα τόσο απελπιστικό τροπάριο, που βεβαιώνει μια τόσο απόλυτη αμαρτωλότητα. Που βρίσκεται λοιπόν η αλήθεια; Τα τροπάρια με την απόλυτη και μοναδική συναίσθηση της αμαρτωλότητος είναι αυθεντικά από πλευράς υπαρξιακής λειτουργικότητας του ανθρώπου, ή είναι υπερβολές, προσφερόμενες για σκοπούς παιδαγωγούς; Το ερώτημα αυτό προκαλεί την αυτογνωσία μας και κεντρίζει την χριστιανική μας συνείδηση σαν αγκάθι, που προκαλεί πόνο. Τη λύση στο ερώτημα αυτό τη δίδει η κατανυκτική ευχή του Οσίου Εφραίμ. "Ναί, Κύριε, Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα".
Η αγιοπνευματική αυτή ευχή βεβαιώνει έγκυρα, ότι η πραγματική θέα των αμαρτιών μας και γενικώς της αμαρτωλής φύσεώς μας, μόνο ως δωρεά της Χάριτος του Θεού μπορεί να νοηθή. Από μόνος του ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίζει τον αμαρτωλό εαυτό του σε όλες τις διαστάσεις και στους κρυφούς και πολυδύναμους μηχανισμούς του. Από μόνος του ο άνθρωπος δεν μπορεί να αποκτήσει αυθεντική αυτογνωσία, σωστή και ολοκληρωμένη γνώση του εαυτού του. Γι' αυτό παρακαλούμε τον Θεό να μας ενισχύει να εισερχόμεθα στην καρδιά μας, λέγει ο άγιος Φιλόθεος ο Σιναΐτης: "Με τη χάρη του Θεού είσελθε στην καρδιά σου, εκεί ο Θεός, εκεί οι Άγγελοι, εκεί η ζωή και η βασιλεία".
Ένα βασικό στάδιο, το οποίο προηγείται από τη μετάνοια, λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, είναι η επίγνωση και η συναίσθηση της αμαρτωλότητός μας, "ήτις μεγάλη εστί προς ιλασμόν αφορμή". Ο άνθρωπος, για να έλθει σε μετάνοια, φθάνει προηγουμένως σε επίγνωση των "οικείων πλημμελημάτων" και μεταμελείται μπροστά στον Θεό, στον οποίο καταφεύγει με συντρετριμμένη καρδία αφήνει τον εαυτό του στο πέλαγος της ευσπλαχνίας Εκείνου και πιστεύει, όπως ο άσωτος, ότι είναι ανάξιος να ελεηθεί από τον Θεό και να ονομάζεται υιός του.
Οι πατερικές αυτές εμπειρικές αλήθειες καταδεικνύουν ότι ως άνθρωποι οφείλουμε να εγκαταλείψουμε κάποια αυτονόητα πράγματα αν επιθυμούμε ειλικρινά να προκόψουμε στην πνευματική ζωή. Όλοι λέμε ότι γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Ποιος στ' αλήθεια τον γνωρίζει ειλικρινά. Όλοι ομολογούμε ότι μετανοούμε; Ποιος από εμάς είναι έτοιμος να συντρίψει το αυτονόητο της μετάνοιας;
Η ιστορία της ζωής, η καθημερινότητα, η αλλοτρίωση του μυστηρίου της μετανοίας και εξομολογήσεως αποδεικνύουν ότι δεν είμαστε πολύ ώριμοι να δεχθούμε αυτές τις αλήθειες ή τουλάχιστον ποτέ δεν τις έχουμε σκεφθεί και τις αγνοούμε. Ο χώρος της ευαγγελικής ζωής της Εκκλησίας στο θέμα αυτό διακρίνεται για τη σκληρότητά του. Ο,τι γίνεται μέσα σ' αυτόν τον χώρο της ψυχής μας, σαν προσπάθεια να μάθουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, συνδέεται άμεσα με δάκρυα, με πόνο και με αίμα ψυχής. Ο πνευματικός αγωνιστής δεν είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος που μάχεται με εξωτερικούς εχθρούς. Είναι πρώτα-πρώτα ένας άνθρωπος αγκαλιασμένος με τον αδελφό του, τον παλαιό άνθρωπο. Έχει μέσα του τον εχθρό. Γι' αυτό πρέπει να παλεύει με τον εαυτό του. "Απαιτεί σε γαρ ο Κύριος, ίνα οργισθής σεαυτώ, και μάχην ποιήσης μετά του νοός σου...". Ο ίδιος ο Κύριος αξιώνει να γίνει ο άνθρωπος εχθρός του εαυτού του.
Η μάχαιρα της προσευχής
Στην ευαγγελική όμως εκδοχή η προσευχή είναι πράγματι η μάχαιρα. Μια πνευματική λειτουργία με ασύλληπτη δραστικότητα. Η προσευχή είναι το όργανο του εσωτερικού διαλόγου που ξεχωρίζει και δίνει την δυνατότητα στον άνθρωπο να σταθή μπροστά στον εαυτό του. Στον αυθεντικό και γνήσιο εαυτό του. Βλέπετε τέτοιοι προβληματισμοί δεν απασχολούν συνήθως τον χριστιανό άνθρωπο με την "δεδομένη" πνευματικότητα. Διότι θεωρεί κάποια πράγματα αυτονόητα. Όσο πιο αυτονόητα όμως τα θεωρεί, τόσο πιο μακρυά βρίσκεται από την αλήθεια.
Οι περισσότεροι άνθρωποι, που στερούμεθα της δυνατότητος μιάς αυθεντικής αυτογνωσίας (όπως οι άγιοι), δημιουργούμε στη φαντασία μας μια εικόνα για τον εαυτό μας όπως τη θέλουμε, ή ακριβέστερα νομίζουμε πως τη θέλουμε. Κλείνουμε τα μάτια μπροστά στις ατέλειες και αδυναμίες του εαυτού μας (τον δικαιολογούμε, κάτι που δεν κάνουμε πολύ τακτικά για τον άλλον) και μένουμε προσκολλημένοι σε μια εικόνα του εαυτού μας που είναι επιθυμητή. Η ταύτισή μας με την επιθυμητή εικόνα είναι πηγή φαντασιώσεων και ψευδαισθήσεων στο χώρο της υπάρξεως. Το καυτό πρόβλημα λοιπόν είναι το τι είμαι και το ποιος είμαι. Και για να αντέξω στις απαντήσεις αυτές που προκαλούν πόνο και απόρριψη του εαυτού μου χρειάζονται απαραίτητα οι πνευματικές προϋποθέσεις. Δυστυχώς, πολλές φορές η αυτογνωσία μας είναι μια αθεράπευτη πλάνη. Γι' αυτό τούτη την περίοδο επαναλαμβάνουμε μαζί με τον άγιο Εφραίμ, μαζί με τους αδελφούς μας την ευχή "Ναί Κύριε βασιλεύ δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα...".
Πράγματι. Όσο κι αν είμαστε προχωρημένοι στην πνευματική ζωή, ποτέ δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας στην κρίση του εαυτού μας. Ακόμη και στο χώρο της πνευματικής ζωής παρεισφρύει ο "ανθρώπινος κακός δαίμων" της πλάνης και της απάτης· ο παλαιός άνθρωπος. Γι' αυτό η ευχή του Οσίου Εφραίμ είναι πράγματι νυγμός ισχυρός στην θρησκευομένη συνείδηση. Η σωστική αυτογνωσία είναι δωρεά της Χάριτος του Θεού. Γι' αυτό επίσης κατ' επέκταση: το να αισθάνεσαι αμαρτωλός στις πραγματικές διαστάσεις της αμαρτωλής φύσεώς σου, είναι χάρισμα του Θεού, ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Στην ικεσία "Κύριε Βασιλεύ...." μία μόνη αγιοπνευματική απάντηση υπάρχει: "Ήμαρτον σοι μόνος εγώ, ήμαρτον υπέρ πάντας, Χριστέ Σωτήρ, μη υπερίδης με".
Η οδός της καλής αλλοιώσεως
Η μόνη διέξοδος από την αιχμαλωσία των παθών είναι η εκκλησιαστική ζωή και πράξη. Διά των μυστηρίων της Εκκλησίας, της Χάριτος του Θεού και της ασκήσεως των αρετών επιτυγχάνεται η ανάπλαση, η καλή αλλοίωσις, η μεταμόρφωση του ανθρώπου. Σώφρονα, ταπεινά, υπομονετικά και αγαπητικά ας πορευθούμε στη μυστηριακή Χάρη της Εκκλησίας, ζώντας απλά, σαν το παιδί στα χέρια του Πατέρα του. Η εμπιστοσύνη στο Θεό μέσα στην αδυναμία μας είναι μια συνεχής προσευχή με θετικά αποτελέσματα και πολλές ευλογίες. Προχωρώντας και αγωνιζόμενοι ας συνειδητοποιήσουμε την αμαρτωλότητά μας, τις πραγματικές διαστάσεις της αμαρτωλής φύσεώς μας, διότι για να γίνουμε Χριστός πρέπει να γνωρίσουμε τον Αδάμ που ευρίσκεται μέσα μας.
αποσπάσματα από κείμενα
του Μοναχού Μωϋσή, Αγιορείτου,
και του Ιωάννου Κορναράκη, Καθηγητού Πανεπιστημίου
